انتشار : ۱۵ خرداد , ۱۴۰۱
نام بیستون را حتما در داستان های عاشقانه شیرین و فرهاد شنیده اید، بیستون نام مجموعه ای باستانی است که در استان کرمانشاه قرار دارد. این بار با همراه شوید تا سفر کنیم به این استان زیبا و کهن.
بیستون کجاست؟
محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون درفاصله 30 کیلومتری شمال شرق کرمانشاه و در کنار راه باستانی کرمانشاه به همدان، در دامنه کوه بیستون در شهرستان بیستون قرار دارد، این مجموعه دارای اهمیت تاریخی از دوران پارینه سنگی می باشد، به ویژه غارها و پناهگاه های صخره ای در این محوطه نشان می دهد که این منطقه جزو مهم ترین سکونتگاههای زاگرس بوده است.
مجموعه بیستون 1650 هکتار وسعت دارد و از نظر تاریخی، طبیعی و زیست محیطی دارای تنوع و ارزش زیادی است. در این محوطه تاکنون 28 اثر ثبت ملی و جهانی شده اند، اما آنچه باعث شهرت جهانی بیستون شده، کتیبه داریوش بزرگ متعلق به 250 قبل از میلاد می باشد.
تاریخچه بیستون
بیستون از مهم ترین محوطه های تاریخی و باستانی ایران است که آثاری از چندین دوره تاریخی از ماقبل تاریخ تا بعد از اسلام را در خود جای داده است.
محوطه بیستون در طول تاریخ همواره مورد توجه شاهان و فرمانروایان بوده است. از دلایل آن میتوان به آب و هوای مطلوب و موقعیت جغرافی خوب آن اشاره کرد. دشت بیستون در نزدیکی راههای مواصلاتی مهم همچون جاده ماد به بابل و جاده ابریشم واقع شده بود و کوه بیستون در مسر عبور کاروان ها و نظامیان قرار داشت.
وجه تسمیه بیستون
بیستون از واژه بغستان گرفته شده به معنای جایگاه خدایان و احتمالا نام باستانی آن باگاستانا بوده است. بیستون در گذر زمان به بهیستان و بعدها به بهیستون تغییر یافت و پس از اسلام بهستون نامیده شد به معنای ستون نیکو، و امروزه نیز بیستون خوانده می شود.
کوه بیستون
کوه بیستون علاوه بر جنبه های تاریخی که دارد، به عنوان کوه مقدس در بین ایرانیان همواره مورد احترم بوده، همچنین در ادبیات ما نیز تاثیر بسزایی داشته همانطور که در منظومه شیرین و فرهاد از نظامی گنجوی از آن نام برده شده است.
کوه بیستون در دوران پارینه سنگی محل اسکان انسان های شکارچی بوده و غار شکارچیان اولین غار بیستون در سال 1328 کاوش شد و منجر به کشف هزاران ابزار سنگی از آن زمان شد.
کتیبه بیستون
مهمترین و معروف ترین بخش بیستون، سنگ نوشته داریوش هخامنشی است که دارای دو بخش کتیبه ها و نقش برجسته است. به دلیل وجود این اثر با ارزش است که بیستون بعنوان هشتمین اثرایران ثبت جهانی یونسکو شده است. کتیبه 8/7 متر عرض و 22 متر طول دارد و به سه زبان فارسی باستان، ایلامی و اکدی( بابلی) با خط میخی نوشته شده است. این کتیبه درباره رویدادها و وقایعی که در زمان داریوش بزرگ اتفاق افتاده، نوشته شده و در ادامه داریوش به ستایش اهورامزدا پرداخته و 23 سرزمین تابعه خود را معرفی می کند. نقش برجسته بیستون نیز با 6 متر طول و 20/3 عرض، پیروزی داریوش بر گئومات مغ و اسیر کردن یاغیان را به تصویر کشیده است.
مجسمه هرکول
این مجسمه در سال 1337، زمانی که کارگران مشغول خاکبرداری و ساخت جاده همدان به کرمانشاه بودند، کشف شد. زمان ساخت آن را سال 153 قبل از میلاد( دوران سلوکیان-پارتی ها) تخمین زده اند. هرکول از خدایان آن زمان در فرهنگ یونانی به شمار می رفته است.
کاخ بیستون
در روبروی کتیبه بیستون، ویرانه های کاخ ناتمامی متعلق به خسرو پرویز پادشاه ساسانی قرار دارد. طبق کاوش های باستان شناسی که از سال 1355 انجام گرفته است، این کاخ که فقط دیوارهای دور آن ساخته شده یود، بنابر دلایلی ناتمام مانده و بعدها به کاروانسرا تبدیل شده است. کاروانسرا تخریب شده و در زمات قاجار، یک روستا بر روی آن ساخته می شود.
در محوطه باستانی بیستون آثار تاریخی دیگری نیز وجود دارند از جمله غار شکارچیان و غار مرخول از دوره پیش از تاریخ، نیایشگاه مادی از دوره مادها، کتیبه و نقش برجسته داریوش از دوره هخامنشیان، پیکره هرکول از دوره سلوکیان، سنگ بلاش، سنگ نگاره گودرز و نقش مهرداد اشکانی از دوره اشکانیان، کاخ بیستون، فرهاد تراش، بنای ساسانی و پل ساسانی(خسرو) از دوره ساسانیان، کاروانسرای ایلخانی از دوره ایلخانیان، کاروانسرای شاه عباسی، کتیبه زنگنه و پل بیستون( صفوی) از دوره صفویان هستند.
