کاخ نیاوران

نیاوران باغیست ایرانی بنا شده بر دامنه‌های رشته‌كوه البرز در ۱۱ هکتار، با چشم‌اندازی از درختان سبز و بلند، صدای پرندگان و چشمه‌های جاری در گوشه‌وکنار، باغی تاریخی که بناهایی از عصر قاجار و پهلوی و رد پای سیاست، نشانه‌های روابط بین‌الملل را در دل خود جای داده است. در ادامه این مطلب از شیدرخ تراول با ما همراه باشید تا درباره این کاخ تاریخی بیشتر بدانیم.

معرفی کاخ نیاوران

کاخ نیاوران یکی از سه مجموعه کاخ تاریخی معروف شهر تهران است که در منطقه شممیرانات در شمال شهر تهران قرار دارد. این کاخ آخرین سکونتگاه خاندان پهلوی بوده و فضای باغ از کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، موزه حوض خانه، کوشک احمدشاهی، موزه جهان نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی و باغ کتیبه ها تشکیل شده است.

تاریخچه کاخ نیاوران

در گذشته منطقه نیاوران بسیار کوچکتر بود و محدوده ای روستایی به شمار می رفت. معروف ترین روستا در آن ناحیه روستای "گرده وی" نام داشت و نیزاری وسیع در همسایگی این روستا قرار گرفته بود. به دستور فتحعلی شاه در محل نیزارها باغ و کاخ ییلاقی را ساختند، به همین دلیل باغ ییلاقی فتحعلی شاه با نام "نی آوران" شناخته می شد و به مرور زمان به نیاوران تبدیل شد. پس از فتحعلی شاه، دیگر پادشاهان قاجار نیز در باغ نیاوران، کاخ های اختصاصی خود را ساختند. آخرین عمارت ساخته شده در این باغ در زمان قاجار، کوشک احمد شاهی بود.

در سال 1337 به دستور محمدرضاشاه پهلوی، کاخ فتحعلی شاه قاجار را ویران کردند و کاخ نیاوران امروزی را بنا کردند و در سال 1346 به بهره برداری رسید. در ابتدا این ساختمان را برای پذیرایی از مهمانان خارجی اختصاص داده بودند اما پس از اتمام ساخت، محل سکونت خانواده محمدرضا پهلوی شد.

پس از انقلاب در سال 1360 نگهداری از کاخ و مجموعه نیاوران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شد و به مرور زمان، کاربری آن به موزه تغییر کرد. برای اولین بار در سال 1365 از کاخ نیاوران به عنوان کاخ-موزه رونمایی شد.

معماری کاخ نیاوران

کاخ نیاوران معماری ایرانی-اروپایی دارد. این کاخ در دو طبقه و نیم حدود 9000 مترمربع مساحت دارد و دارای سقفی متحرک است. جنس سقف از آلومینیوم است و مبلمان، پرده ها، وسایل تزیینی و آثار ارزشمندی از هنرمندان سراسر جهان در آن نگهداری می شود. طراحی معماری بنای کاخ نیاوران توسط محسن فروغی، استاد معماری و رییس وقت دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران انجام گرفته. گچ بری کاخ را استاد عبدالهی و آینه کاری ها را استاد علی اصغر انجام داده اند. کاشی کاری ها نیز اثر دست ابراهیم کاظم پور است.

موزه ها و بخش های مختلف مجموعه نیاوران

علاوه بر کاخ اختصاصی نیاوران، بخش ها و موزه های دیگری نیز در مجموعه نیاوران وجود دارند :

تالار آبی کاخ نیاوران: این تالار در ضلع شمالی کاخ اختصاصی نیاوران قرار گرفته و گرداگرد آن را تابلوهای کاشی کاری هفت رنگ پوشانده اند. این تالار 350 مترمربع وسعت دارد و در محوطه باغ نیاوران قرار گرفته است. دلیل نامگذاری تالار وجود کاشی کاری های آبی و آب نمای زیبای روبروی آن است. در تالار آبی در سال 1978 میلادی، جشن سال نو با حضور جیمی کارتر، رییس جمهور وقت آمریکا برگزار شده است.

کاخ-موزه صاحبقرانیه: این کاخ از زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار باقی مانده، در سال 1267 هجری قمری ناصرالدین شاه به مناسبت آغاز سی و یکمین سال حکومتش، خود را سلطان صاحبقران نامید و دستور ساخت این عمارت را داد. در زمان پهلوی بخش هایی از آن تخریب و نوسازی شد و در معماری داخلی آن تغییراتی داده شد.

کوشک احمدشاهی: این کوشک به دستور احمدشاه قاجار برای استراحتگاه ییلاقی شاه ساخته شده و در زمان رضاشاه پهلوی بازسازی شد و به عنوان دفتر کار رضا شاه مورد استفاده قرار گرفت. عمارت کوشک احمدشاهی در حدود 800 مترمربع مساحت دارد و در اواخر حکومت قاجار ساخته شده است. این کاخ را در دو طبقه با سقف شیروانی ساخته اند و نمای آن آجری و نخودی است.

موزه جهان نما: این موزه در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه در سال 1355 برای نگهداری آثار هنری و اهدایی به فرح دیبا ساخته شده، این موزه چهار سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین دارد.

موزه کتابخانه اختصاصی: کتابخانه اخنصاصی کاخ نیاوران در سال 1355 در ضلع شمال شرقی و هم جوار کاخ اختصاصی نیاوران راه اندازی شده است. این کتابخانه 770 مترمربع وسعت در دو طبقه و یک زیرزمین است.

موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران: موزه خودرو کاخ نیاوران در شمال غربی مجموعه تاریخی- فرهنگی نیاوران و در فاصله 500 متری از کاخ نیاوران قرار گرفته است. مساحت این بخش حدود 200 مترمربع است و در گاراژ قدیمی کاخ نیاوران در سال 1391 افتتاح شد. در این موزه، ماشین های متعلق به خاندان پهلوی، موتورسیکلت های فرزندان پهلوی و ماکت خودروها در معرض نمایش عموم قرار دارد.

باغ موزه کتیبه ها: این باغ موزه در قسمت شرقی باغ نیاوران قرار دارد و نمایشگاهی دائمی از کتیبه های سنگی ایران باستان در محوطه باغ نیاوران است. در این نمایشگاه 43 کتیبه از دوره های تاریخی مختلف از زمان مادها، آشوریان، سومری ها، عیلامی ها و ساسانی وجود دارد.

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید

عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول

مطالب مرتبط و خواندنی امروز: