انتشار : ۲۳ آذر , ۱۴۰۰
دامغان یکی از شهرهای کهن استان سمنان و میراث دار تمدن پارتیان است. این شهر که از پایتخت های مهم اشکانیان بوده در گذشته به شهر صد دروازه شهرت داشته و در زمان سلجوقیان نیز اهمیت زیادی داشته. از این رو آثار و بناهایی از این دوران تاریخی را در خود جای داده. یکی از آثار تار یخی دامغان بقعه پیر علمداراست با برجی که از لحاظ معماری، ویژگی های منحصربفردی دارد.در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با این برج تاریخی بیشتر آشنا شویم.
معرفی برج پیر علمدار
این بنای تاریخی از نمونه های برجسته معماری قرن پنجم است که بر اساس کتیبه خط کوفی پیرامون برج، بین سالهای 417 تا 420 هجری قمری به دستور ابوحرب بختیارین محمد، فرزند محمدابن ابراهیم، برای پدرش ساخته شده است. برج پیر علمدار بعد از برج قابوس گلستان، در جایگاه دوم قدیمی ترین برج های ایران قرار دارد. آرامگاه پیر علمدار دامغان در خیابان راه آهن واقع شده، در قسمت شرقی و محله خوریا شهر دامغان قرار گرفته است.
پیر علمدار کیست؟
بقعه پیر علمدار آرامگاه ابن جعفر محمد ابن ابراهیم یکی از فرمانروایان حکومت آل زیار در ناحیه قومس( سمنان و دامغان امروزی) به نام بختیار ملقب به ابوحرب است. براساس شعری از منوچهری، ابوحرب دامغانی حاجب دربار قابوس ابن وشمگیر"فلک المعالی" پادشاه زیاری بود که از جانب او به حکومت دامغان رسید.
معماری برج پیر علمدار
برج پیر علمدار با ارتفاع 13 متر دارای گنبدی با قطر داخلی 5/4 متر است و از جمله نخستین بناهایی است که در آن از نقش برجسته آجرچینی برای خارج کردن نمای ساختمان از رج های هم شکل و یکنواخت استفاده شده است.
بدنه محکم این برج دارای دو بخش است:
بخش پایین که حدود نیمی از ارتفاع کلی برج است و دارای آجرکاری ظریف، ساده و بدون بندکشی است و دروازه ورودی واقع در جنوب غربی برج و رو به سوی مسجد و صحن با تزییناتش در این بخش قرار دارد.
بخش فوقانی شامل هفت نوار تزیینات تسمه ای آجرتراش به همراه کتیبه ای زیبا زیر پیش آمدگی سطح بالای دیوار است که سبب شهرت گنبد شده است. این پیش آمدگی سازه ای است که گنبد را نگه داشته است.
از دیگر جلوه های معماری زیبا و کهن ایرانی در این مجموعه، ورودی آرامگاه است که به صورت قاب مستطیل شکل طراحی شده است. این ورودی شامل سردر و تزیینات چون حواشی، کتیبه و گچ بری های متناسب و ستون های پیل پا مانند می شود.
قبلا بقعه پیر علمدار ایوانی مقرنس داشته که اکنون تنها قسمتی از کتیبه زیبای آن باقی مانده است. این بنا در سال 1310 در بین آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کتیبه های بقعه پیر علمدار
آرامگاه پیر علمدار دارای 3 کتیبه می باشد.
کتیبه بیرونی گنبد: کتیبه ای زیبا با خط کوفی مشبک ساده به عرض 75 سانتی متر که دورتادور قسمت خارجی گنبد نصب شده و در آن از آجر برش داده شده در زمینه گچی استفاده شده است و در واقع نگین نمای ساختمان برج است. این کتیبه همان کتیبه ای است که در آن از سال ساخت، مشخصات سازنده، کسی که دستور ساخت داده و مشخصات فرد مدفون در این مکان ذکر شده است.
کتیبه داخلی گنبد: کتیبه ای با خط کوفی مشبک دارای حاشیه گرده دار به عرض 80 سانتی متر که بر دیواره داخلی بنا و در حدود بالای در نصب شده و از نوع نقاشی روی زمینه گچی است و آیاتی از قران مجید در آن به زیبایی مشخص است.
کتیبه سردر: یک سطر کتیبه با خط کوفی ساده از نوع گچبری با آیه شریفه بسم الله که بالای سردر در ورودی بقعه نصب شده است.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید
عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
