انتشار : ۲۲ آبان , ۱۴۰۰
موزه باستان شناسی و مردان نمکی زنجان واقع در عمارت تاریخی ذوالفقاری، مومیایی های کشف شده از یک معدن نمک تاریخی را به نمایش گذاشته است. مومیایی هایی که بیش از ٢ هزار سال از عمر آنان می گذرد و با نام مردان نمکی شناخته شده اند. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این موزه تماشایی را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
تاریخچه موزه
عمارت ذوالفقاری(موزه باستان شناسی) در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محله "دالان آتی" در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده است که در حال حاضر فقط عمارت بیرونی آن باقی مانده است. بنا به روایاتی، این خانه توسط اسعدالدوله(پدر محمود خان) در اواخر حکومت قاجار بنا گردیده و پس از وی محمودخان در آن زندگی گذرانیده است. در سال ١٣٧٩ میراث فرهنگی استان زنجان تصمیم به حفاظت و مرمت عمارت ذوالفقاری گرفت و در این راستا بنای مذکور در چندین مرحله مرمت و بازسازی شد.
مردان نمکی از کجا و چگونه کشف شدند؟
کشف تاریخی مردان نمکی در سال ١٣٧٢ به وقوع پیوست. در حقیقت این اجساد در دل یک معدن نمک در منطقه چهرآباد استان زنجان و در یک کیلومتری روستای حمزه لو و ٧٥ کیلومتری شهر زنجان قرار داشتند. جالب اینجاست که تا همان سال ١٣٧٢، بهره برداری از نمک این معدن به شکل دستی و سنتی توسط کارگران انجام می شد اما پس از آن، با ورود شرکتی جدید به این موضوع، قرار شد که کار بهره برداری با ابزارآلات مکانیکی ادامه یابد. اما در همان بار اول، نیم تنه های انسانی و مو و ریش هایی از گذشته های دور در مقابل بولدزرهای این شرکت ظاهر شدند تا از این پس، دری به وسعت تاریخ بر روی باستان شناسان گشوده شده باشد. البته کشف مومیایی ها به این سادگی ها هم نبود. در ابتدا مسئولان و کارشناسان توجه چندانی به دیده شدن نیم تنه انسانی نداشتند. اما کشف جسدی دیگر در سال ١٣٨٣، دیگر همه را مجاب به توجه بیشتر به این موضوع کرد.
در میان مردان نمکی کشف شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان(در حدود ٤٠٠ سال پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی(حدود ٤٠٠ تا ٦٠٠ سال بعد از میلاد) هستند. جالب است بدانید که مردان نمکی با ارزش ترین اشیا کشف شده در دنیا محسوب می شوند که تا کنون نتوانسته اند قیمت گذاری شوند.
مومیایی شماره یک که لقب مرد چکمه پوش را به آن داده اند ظاهرا از ثروتمندان و اشراف دوران خود بوده است زیرا همراه با خودش لباس ها و اجناسی مزین به طلا، نقره و سایر زیورآلات را دارد. مومیایی بعدی با نام مرد میانسال که گفته می شود بخاطر ریزش سقف تونل از دنیا رفته، مقداری پارچه، میخ، طناب و سبد در دست داشته است. مومیایی سوم بخاطر جسدش که تکه تکه شه است لقب مرد چند تکه را دارد. بر خلاف او، مومیایی چهارم با نام مرد کامل شناخته می شود. پسری ١٦ ساله با قدی ١٧٠ سانتی متری که کامل ترین جسد کشف شده است. از شواهد به دست آمده به نظر می رسد که این جوان با موهای خرمایی رنگ خودش را می توان خوش چهره ترین مرد نمکی این غار دانست. مومیایی پنجم، فقط یک سر از آن به یادگار مانده و متاسفانه تنش در زیر سنگ های بزرگ از بین رفته است. مومیایی آخر را نیز مرد ساسانی نامیده اند. مردی که به دوران ساسانیان تعلق دارد.
اشیای درون موزه
این موزه علاوه بر مردان نمکی، دارای سه بخش پیش از اسلام، تاریخی و بخش اسلامی است که در هر یک از آنها اشیای مربوط به هر دوره در آن به نمایش گذاشته شده است. در بخش پیش از تاریخ، اشیای کشف شده از محوطه های تپه نور سلطانیه مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد و تپه خالصه خرمدره مربوط به هزاره ششم قبل از میلاد، و سها چای تپه مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد نگهداری می شود. این اشیا شامل انواع کاسه های سفالین ساده و منقوش، انواع ابزار سنگی به نام میکرولیت و ابزار استخوانی و پیکرک های حیوانی است.
بخش تاریخی دارای انواع ظروف سفالین عصر آهن کشف شده در استان زنجان شامل انواع سفال های خاکستری و نخودی، ظروف سفالین لعابدار دوره اشکانی، انواع خمره های ذخیره آرد، انواع ابزار جنگی از جنس مفرغ شامل سرگرز و پیکان، سرپیکان و شمشیرهای ساده و منقوش است.
در بخش تاریخ اسلام نیز انواع اشای دوره اسلامی شامل پیه سوزهای ساده و لعابدار دوره ایلخانی، ظروف مسی قلمزنی، کاشی های ستاره ای و زرین فام کشف شده از گنبد سلطانیه، سکه های ادورار مختلف تاریخی تا پایان دوره اسلامی نگهداری می شوند.
معماری موزه
این بنای ارزشمند با سبکی متاثر از الگوهای معماری غربی و با حفظ سنت های معماری ایران قدیم به مساحت ١١٧٦ متر مربع، در دو طبقه ساخته شده است و در گذشته شامل حصار، سردر ورودی، حیاط و بخش مسکونی و اداری بوده است. طبقه همکف بخش اداری و دفتری عمارت محسوب می شد و طبقه اول به بخش مسکونی اختصاص داشته است. مصالح به کار رفته در این بنا خشت، آجر، سنگ و پوشش سقف خانه از نوع شیروانی است. این نوع پوشش در دوران پهلوی در خانه های زنجان بسیار رایج بوده و پوشش سقف عمارت ذوالفقاری یکی از اولین نمونه های پوشش شیروانی در زنجان است. در بخش مرکزی سقف، نورگیر زیبایی تحت عنوان کلاه فرنگی تعبیه شده است. تزئینات بنا بسیار متنوع و چشمگیر بوده و شامل تزئینات فلزی، سنگی، آجری، گچی، چوبی و کاشی است. در پایین دیواره های طبقه همکف کاشیکاری های برجسته با رنگ های قهوه ای، زرد و قرمز اجرا گردیده و تزئینات سنگی و گچی را بیشتر در ستون های ورودی همکف و ایوان های ستون دار طبقه اول می توان مشاهده کرد. سرستون های گچی ایوان های طبقه اول از زیباترین تزئینات گچی باقیمانده است. سقف بیشتر اتاق ها آراسته به لمبه کاری چوبی و نقش های متنوع است. اما بیشترین تزئین در نمای جنوبی بنا دیده می شود. نمای جنوبی به صورت یکپارچه با انواع آجرچینی و با طرح های مختلف تزئین شده است.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
