انتشار : ۱۰ خرداد , ۱۴۰۳
تخت سلیمان یکی از جاذبه های تاریخی استان آذربایجان غربی است که در شهر تکاب قرار دارد. طبق برخی از متون کهن، این بنا زادگاه زرتشت بوده است. قدمت تخت سلیمان به ٣٠٠٠ سال می رسد و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. تخت سلیمان را به عنوان بزرگ ترین مرکز آموزشی، مذهبی و نیایشگاه پیش از اسلام می دانند که شامل بخش های مختلفی همچون آتشکده آذرگشنسب، معبد آناهیتا، ایوان خسرو، آتشگاه های کوچک و... می شود. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این بنای تاریخی و ارزشمند را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
تخت سلیمان کجاست؟
تخت سلیمان در جنوب شرقی استان آذربایجان غربی، ٤٥ کیلومتری شمال شرق شهرستان تکاب و در روستای نصرت آباد قرار دارد. برای بازدید از تخت سلیمان باید به جادبه بیجار- تکاب بروید و سپس وارد جاده دندی شوید.
تاریخچه تخت سلیمان
قدمت تخت سلیمان به ٣٠٠٠ سال پیش باز می گردد و در ادوار مختلف نام های گوناگونی داشته است. طبق آثار موجود در این مکان، قدمت آن به دوره پارینه سنگی، عصر آهن یک، دو و سه می رسد. حتی نشانه هایی وجود دارد که استقرار مردم در دوره سکاها، ماناها، مادها، هخامنشیان و اشکانیان را نشان می دهد. یکی از این نشانه ها دهکده ای مسکونی است که در شمال غرب دریاچه وجود دارد و مربوط به دوره هخامنشیان می باشد.
این مکان پیش از اسلام در نزد مردم شهری باستانی و مقدس به شمار می رفته است و در دوره های مختلف محل زندگی مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و مغولان بوده است. اوج قدرت و شکوفایی تخت سلیمان را در دوره ساسانیان می توان جستجو کرد.
نام گذاری تخت سلیمان
تخت سلیمان در طول تاریخی بلند و طولانی، نام های متفاوتی داشته است. این شهر پر آوازه در زبان پهلوی "گنزک" یا "گنجه" و به قول فردوسی "گنجک" نامیده می شده است. اعراب آن را "شیز" نامیده و ایلخانان آن را "ستوریق" یا "سقورلیق" می نامیدند. احتمال می رود که این شهر افسانه ای همان فراسپه پایتخت اشکانیان بوده باشد. اما عامه مردم بنا بر داستان ها و افسانه ها این بنا را منتسب به سلیمان نبی(ع) می دانند و از این رو آن را تخت سلیمان می نامند. در هر صورت آن چه که عیان است اینکه این شهر در تمام دوران تاریخ مهم و مورد توجه بوده است.
دریاچه تخت سلیمان
در محوطه تخت سلیمان دریاچه ای طبیعی به چشم می خورد که به زیبایی منطقه افزوده است. آب این دریاچه از چشمه ای در عمق ١٢٠ متری زمین می جوشد و برای آشامیدن مناسب نیست زیرا املاح و آهک زیادی دارد. از آنجایی که قدمت این چشمه آهکی به هزاران سال پیش بر می گردد، مسلما در ساخت تخت سلیمان در کنار آن بی تاثیر نبوده است. چشمه تخت سلیمان را از چاکراهای اصلی انرژی روی زمین می دانند و برخی معتقدند که بازدید از آن می تواند به بهبود وضعیت جسمی و روحی افراد کمک کند. طبق فرضیه گاتا، زمین دارای روحی زنده و آگاه است و بر این اساس، ١٦ حلقه انرژی مثل عصب هایی با بار مغناطیسی دور تا دور زمین را احاطه کرده اند. محل تقاطع این حلقه ها منجر به تشکیل ٥٢ چاکرا یا چرخه شده است که سه راس از آنها عبارت اند از اهرام مصر، کعبه و تخت سلیمان.
معماری تخت سلیمان و بخش های مختلف آن
حصار اطراف بنا
تخت سلیمان در دشتی وسیع قرار گرفته که دور تا دور آن را حصاری بیضی شکل فرا گرفته است. در داخل حصار دو مربع است که آتشکده در مرکز مربع شمالی و دریاچه در مرکز مربع جنوبی است. دور این مربع ها را حصاری به شکل مستطیل کشیده اند که ٦٠ برج استوانه ای دارد. این حصار که جنبه حفاظتی و دفاعی داشته، کل مجموعه و منازل مسکونی را در بر می گرفته است.
دروازه های بنا
در زمان ساسانیان دو دروازه یکی در ضلع شمالی و دیگری در ضلع جنوب شرقی قرار داشته است. دروازه شمالی کاملا نابود شده اما آثاری از دروازه جنوبی هنوز پابرجاست. ایلخانان نیز به هنگام مرمت بنا دروازه ای تاسیس کردند که هنوز هم دیده می شود.
آتشکده آذرگشنسب
آتشکده تاریخی آذرگشنسب را می توان یکی از مهم ترین قسمت های تخت سلیمان دانست. مادها و هخامنشیان آتش را در فضای باز تقدیس می کردند اما با گذشت زمان وقتی که آیین و شرایط زرتشت به روی کار آمد، بنا بر این شد که نور خورشید نباید به آتش بخورد. بنابراین آتشکده ای برپا کرده و آتش را در آنجا تقدیس کردند. آتشکده ها دالان های برای طواف داشتند تا پیروان بدون نزدیک شدن به شعله زیارت را انجام دهند. آتشکده ها در زمان ساسانیان نیز از اهمیت خاصی برخوردار بودند و آذرگشنسب نیز یکی از آتشکده های مهم و اصلی حکومت ساسانی به شمار می آمد. این آتشکده که در ضلع شمال شرقی دریاچه در داخل حصار قرار داشته و متشکل از یک چهارطاقی است، چهار اتاق دور تا دور آن را فرا گرفته است. در این ینا شاهد راهروها و دالان هایی هستیم که برای انجام مراسم ساخته شده بودند.
معبد آناهیتا
ساسانیان الهه آب و برکت و باروری یعنی آناهیتا را نیز مقدس شمرده و در کنار آتشکده معبدی برای گرامیداشت و تقدیس آن برپا کرده بودند. معماری معبد آنهایتا نیز مانند آتشکده به شکل چهارطاقی است با این تفاوت که اتاق مرکزی مسقف نبوده تا بتوان از نذورات مقدس آسمانی در داخل معبد برخوردار شد. این بنا دارای چهار اتاق در چهار طرف اتاق مرکزی است و همچنین دالان هایی دارد که داخل معبد را از دید بیرون در امان نگه می دارند. یک مجرا برای ورود آب در ضلع شرقی بنا در نظر گرفته شده بود که آب دریاچه را به داخل معبد هدایت می کند و در مراسم آیینی از آن استفاده می شده است. شاید قرار داشتن دریاچه در وسط مجموعه تخت سلیمان ناشی از احترام مردم به الهه آب بوده است.
ایوان خسرو
بنایی به سبک ساسانیان، درست مثل نمونه عظیم ترش ایوان مدائن. این ایوان ساخته شده از آجر قرمز و ساروج که به افتخار پادشاه ساسانی ایوان خسرو نامیده می شود و در مجاورت آتشکده قرار دارد. متاسفانه این ایوان شدیدا آسیب دیده و فقط بخشی از دیواره آن پارجاست.
زندان تخت سلیمان
زندان تخت سلیمان حفره ای در دل کوه است که مردم محلی به آن "زندان دیو" یا "زندان تخت طاووس" هم می گویند. این زندان را متعلق به حکومت سلیمان نبی(ع) می دانند و بخاطر تخت سلیمان به آن زندان سلیمان می گویند. اما چرا این زندان به زندان دیو معروف است؟ این دیگر به افسانه های محلی این منطقه بر میگردد. داستان های زندگی حضرت سلیمان با دیو و پری، حرف زدن با جن ها و رام کردن حیوان ها مربوط است. سلیمان نبی(ع) انگشتری داشت که با آن فرمانروای همه موجودات زمین بود. در این میان همیشه موجوداتی هم بودند که سر ناسازگاری داشتند. یکی از این موجودات دیو بزرگی بود که حضرت آن را در سیاه چاله تخت سلیمان زندانی کرده بود. این زندان هیچ راهی به بیرون ندارد و در اطراف دهانه آن، آثار بنایی سنگی با ملات ساروج وجود دارد. محلی ها معتقدند این بنا را برای نگهبانی از دیو ساخته اند. به خاطر زندانی شدن دیو در سیاه چاله به این زندان، زندان دیو هم می گویند. می گویند دیو در سیاه چاله همان دیوی بود که انگشتر حضرت سلیمان را از او دزدید. این دیو خودش را به شکل حضرت سلیمان در آورد که او را برای همین کار مجازات کردند.
بهترین زمان سفر به تخت سلیمان
محوطه تخت سلیمان در هر فصلی زیبایی های خاص خودش را دارد اما پیشنهاد شیدرخ این است که فصل بهار و اوایل تابستان را برای سفر انتخاب کنید تا علاوه بر هوای مطلوب بتوانید نظاره گر طبیعت سرسبز و زیبای اطراف هم باشید. بخش هایی از مجموعه تخت سلیمان در طول شب نورپردازی شده است که پیاده روی شبانه در آن و عکاسی از زیبایی ها آن خالی از لطف نیست.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
آیا تا به حال به ارگ بم سفر کرده اید؟
