انتشار : ۳۰ مهر , ۱۴۰۰
مدرسه چهارباغ یا مدرسه سلطانی که با نام مدرسه مادر شاه نیز شناخته می شود یکی از بناهای به جا مانده از دوران صفوی است که در دوران سلطنت شاه سلطان حسین ساخته شده. از آنجایی که این مدرسه در خیابان چهارباغ اصفهان قرار دارد، با نام مدرسه چهارباغ معروف است. مدرسه چهارباغ هواره در طول تاریخ محل بسیاری از اقدامات و تاثیرگذاری های بزرگ اجتماعی بوده و با فریز و نشیب هایی در طول تاریخ خود مواجه بوده است. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این مدرسه تاریخی را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
مدرسه چهارباغ کجاست؟
مدرسه چهارباغ از جاذبه های تاریخی اصفهان است که در ضلع شرقی خیابان چهارباغ عباسی قرار دارد. نزدیک ترین ایستگاه مترو به مدرسه، ایستگاه میدان انقلاب است که تا مقصد حدود ٤٠٠ متر فاصله دارد. همچنین ایستگاه اتوبوس میدان امام حسین و ایستگاه مترو امام حسین در فاصله حدود ٧٠٠ متری از مدرسه واقع شده اند.
تاریخچه مدرسه چهارباغ
تاریخچه مدرسه چهارباغ اصفهان به دوران صفویه و آخرین پادشاه این دوره یعنی شاه سلطان حسین بر می گردد. این بنا به دستور وی در سال ١١١٦ هجری قمری آغاز به ساخت شد و در سال ١١٢٦ به پایان رسید.
هیچ یک از آثار موجود در اصفهان به اندازه مدرسه چهارباغ، جهانگردان و سیاحان و بازدیدکنندگان خارجی را تحت تاثیر جاذبه های خود قرار نداده است. از جمله این سیاحان اوژن فالندن، دیوالفوا و کونت دوگوبینو هستند که مدرسه چهارباغ را شاهکار مسلم معماری دوران صفوی به حساب آورده اند.
راجر سیوری که از صاحبنظران تاریخ ایران است، مسجد-مدرسه چهارباغ را باشکوه ترین بنایی می داند که به دست جانشینان شاه عباس اول در اصفهان ساخته شده است. پروفسور نصر این مدرسه را حاصل شکوفایی سازمان های تعلیماتی شیعه و جزو شاهکارهای هنر اسلامی می داند.
مدرسه چهارباغ اصفهان تلفیقی از هنر ایرانی و اسلامی بوده که به منظور کسب دانش ساخته شده است. در واقع علم اندوزی به قدری مهم بوده است که مکان آن را چنین زیبا طراحی کرده اند. به طوری که با ورود به این باغ در نگاه اول همه تصورات ما از یک مدرسه بر هم می ریزد و شکل جدیدی از علم اندوزی را برای ما به نمایش در می آورد. مکانی توام با آرامش، در کنار فعالیت های گسترده دینی و اجتماعی.
مدرسه چهارباغ موقوفات زیادی داشت که شامل باغ ها، مزارع، روستاها، املاک، دکان ها، کاروانسراها و سایر مستقلات می شد و دارای کتابخانه ای کم نظیر و ارزشمند بود. متاسفانه تمامی این موراد در حمله افغان ها نابود شدند. کتابخانه مدرسه با کتب بسیار نفیس و کمیاب، در اختیار طلاب علوم دینی و سایر پژوهشگران و محققان آن روزگار قرار داشت.
علت نام گذاری مدرسه چهارباغ
در گذشته نام بنا را به نام موسس یا معمار یا مکان مهمی که در نزدیکی آن بود بر می گزیدند. از آنجایی که این بنا به منظور کسب علم و دانش ساخته شده بود با نام مدرسه خوانده میشد و از طرفی چون در ضلع شرقی خیابان چهارباغ ساخته شده به این نام شهرت یافته است. از آنجایی که این مدرسه به دستور شاه سلطان حسین صفوی بنا شده با نام مدرسه سلطان نیز شناخته می شود. از طرف دیگر چون بعد از تاسیس مدرسه، مادر شاه سلطان حسین چند کاروانسرا و نهادهای اقتصادی مانند سرای فتحیه و بازار شاهی یا بازارچه بلند را وقف این مدرسه و طلاب آن کرده است، این بنا را با نام مدرسه مادر شاه نیز می شناسند.
معماری مدرسه چهارباغ
سبک معماری مدرسه چهارباغ به شیوه اصفهانی است. از نظر تناسب معمار و زیبایی طرح کاشیکاری، گنبد مدرسه چهارباغ، بعد از مسجد شیخ لطف الله در رتبه دوم قرار دارد ولی به عقیده استادان بزرگ این فن، این بنا که با طلا و نقره مزین شده از لحاظ زرگری و طلاکاری، طراحی و قلمزنی، شاهکاری از صنایع ظریفه است و نظیر ندارد.
کاشی کاری های مدرسه چهارباغ هم اهمیت بسیاری دارند و انواع مختلف این فن مانند کاشی هفت رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معلقی را در خود جای داده و در حقیقت این مدرسه را می توان موزه کاشی کاری اصفهان دانست.
از قسمت های بی و نظیر و تماشایی این بنا می توان به محراب و منبر یکپارچه مرمری، حجره مخصوص شاه سلطان حسین، کاشی کاری های بی نظیر مدخل مدرسه، خطوط نستعلیق کتیبه ها و پنجرهه ای چوبی اشاره کرد.
مساحت مدرسه چهارباغ به ٨٥٥٠ متر مربع می رسد که حدود ٣٩٠٠ متر مربع از آن را حیاط مرکزی آن تشکیل می دهد. باغچه های این بنا سنبلی از چهارباغ در ابعاد کوچکتر به صورت فرم چلیپا در این مربع قرار گرفته اند.
مدرسه چهارباغ دارای چهار ایوان می باشد و بخش داخلی مدرسه شامل هشتی و درب ورودی، حیاط داخلی و اتاق ها که به نام حجره شناخته می شوند، گنبد و مناره می باشد. این ایوان ها و حجره ها رو به باغی قرار دارند که جویباری به نام نهر فرشادی که شعبه ای از زاینده رود است از میان این باغ می گذرد و فضایی دل انگیز را ایجاد کرده است.
حجره های مدرسه چهارباغ همه دو طبقه هستند که به صورت هفده طاق نمای دو طبقه آجری نمایان می شود و مکانی برای اسکان طلاب می باشد. این حجره ها دارای یک اتاق نشیمن هستند که در بخش جلویی قرار دارند و همچنین بخشی به نام صندوق خانه که در بخش انتهایی حجره قرار دارد و بخشی دیگر به نام بالاخانه.
در ضلع شرقی مدرسه شاهد شبستانی مسقف خواهیم بود که سه محراب دارد که در واقع محل عبادت و مباحث طلاب بوده است.
چه درس هایی در مدرسه چهارباغ تدریس میشد؟
جالب است بدانید که در مدرسه چهارباغ فقط برخی از دروس مجاز به آموزش بودند که از آنها می توان به حدیث اهل بیت، تفسیر، فقه، منطق و اصول و مقدمات صرف و نحو عربی اشاره کرد. با گذشت زمان دروسی همچون حساب، هندسه، ستاره شناسی و حکمت نیز به لیست این دروس اضافه شد.
آیا می توان از مدرسه چهارباغ بازدید کرد؟
مدرسه چهارباغ امروزه به عنوان حوزه علمیه امام جعفر صادق فعالیت دارد و می توان در روزهای پنجشنبه از ساعت ١٤ تا ٢٠ و جمعه از ساعت ٨ تا ٢٠ با پوشش اسلامی(برای خانم ها چادر) از آن بازدید کرد.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
آیا تا به حال به مدرسه خان شیراز رفته اید؟
