انتشار : ۱۳ مهر , ۱۴۰۰
ربع رشیدی یکی از جاذبه های تاریخی تبریز در آذربایجان شرقی است که عنوان بزرگ ترین دانشگاه بین المللی جهان را از آن خود کرده است. بنایی که جلوه گر شکوه فرهنگ و تمدن ایرانی بوده و بخاطر وسعت و بزرگی در زیربنای سازه ای و امکانات موجود، همانند شهری کوچک بوده است. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این بنای کهن و ارزشمند را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
ربع رشیدی کجاست؟
بنای ربع رشیدی در شهر تبریز و در محله خوش آب و هوای باغمیشه در دامنه های کوه بیلانکوه قرار گرفته است. به دلیل آب و هوای خوب منطقه اطراف، این بنا پوشیده از درختان و فضای سبز است. همچنین پارک بزرگ ربع رشیدی، شمس تبریزی و چندین پارک و بوستان در نزدیکی ربع رشیدی قرار دارد.
تاریخچه ربع رشیدی
ربع رشیدی به همت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، وزیر غازان خان و یکی از دانشمندان و نویسندگان برجسته آن عصر در شمال شرق تبریز بنیان نهاده شد و با جذب دانشمندان، علما و اطبای ممتاز و اربابان حرف و هنرمندان ماهر از اقصی نقاط ایران و جهان، این مرکز به صورت یک مجتمع دانشگاهی و علمی وقفی بین المللی در آمد. این مجموعه که در دامنه کوه سرخاب در محلی باصفا و بلند جای گرفته است، در اوایل قرن هشتم یا اواخر قرن هفتم هجری بنا شد.
شاردن، جهانگرد معروف فرانسوی که در سال ١٠٨٤ قمری به ایران سفر کرده بود درباره ربع رشیدی می نویسد:
"صد سال پیش شاه عباس کبیر دستور به تعمیر آن داد، ولی شاهان دیگر صفوی توجهی بدان نکردند و دوباره ویران شد.
بخش های مختلف ربع رشیدی
دانشگاه بزرگ ربع رشیدی دارای ٣ قسمت اصلی به شرح زیر بوده است:
• ربع رشیدی(قسمت اصلی)
• شهرستان رشیدی(مجتمع مسکونی و تاسیسات جنبی)
• ربض رشیدی(بخش مسکونی اعیان نشین)
ربع رشیدی
بخش های مهم قسمت اصلی ربع رشیدی عبارت بودند از:
١)مجموعه روضه شامل:
• مسجد شتوی(زمستانی) و مسجد صیفی(تابستانی) برای اقامه نماز و تدریس درس های علوم و تفسیر و حدیث به ترتیب در فصول سرد و گرم سال
• دفتر کار "متولی"(رییس دانشگاه) و "مشرف" و "ناظر" سه مقام ارشد به صورت مجزا
• حجره ها یا اتاق های ویژه سکونت مدرسان معیدان(استادیاران) و طلاب علوم
• تاسیسات رفاهی شامل حمام، حوضخانه(سرویس)، سقایه(آب آشامیدنی)
• کتابخانه(زیر گنبد بزرگ و در دو طرف مقبره متولی)
• سایر بخش ها از قبیل خزانه نقود، سرای مخصوص جهت پذیرایی از مهمانان متولی، خلوتگاه(اتاق مخصوص مذاکره راجع به مسائل محرمانه)
٢)خانقاه شامل مواضع سکونت شیخ و صوفی ها با تمام امکانات رفاهی از قبیل مطبخ(آشپزخانه)، محل صرف غذا، محل سماع و...
٣)دارالضیافه(مهمانسرا) شامل دو ساختمان دو طبقه، ساختمام اول به صورت پانسیون برای ساکنان ربع رشیدی(مدرسان، معلمان، خدمتگزاران، به خصوص طلاب علوم) و ساختمان دوم جهت پذیرایی از مسافران
٤)دارالشفا(بیمارستان و دانشکده های علوم پزشکی)
٥)دارالمساکین(به صورت الحاقی در خارج ربع رشیدی) برای پذیرایی روزانه از صد نفر فقیر و مسکین با یک وعده غذای رایگان.
شهرستان رشیدی
مجتمع بسیار بزرگ مسکونی بود که از محله های گوناگون، خیابان ها، کوچه ها، و اماکن رفاهی و اقتصادی از جمله ٢٤ کاروانسرای رفیع، ١٥٠٠ کارگاه صنعتگری، ٣٠ هزار خانه، تعداد زیادی باغ، آسیاب، حمام، کارخانه شعربافی، رنگرزی، کاغذسازی و یک دارالضرب در ارتباط با مراکز آموزشی ربع رشیدی و جهت رفاه ساکنین شهرستان رشیدی تشکیل یافته بود.
ربض رشیدی
محل احداث خانه های مخصوص خانواده "متولی" و خانواده "مشرف" و "ناظر" با غلامان خاص و مسئولان و برخی مهندسان و معماران اختصاص داشته است.
از مضمون نامه ای که خود خواجه رشیدالدین فضل الله به دو پسرش درباره ساختمان این بنا نوشته، چنین برداشت می شود که در آن زمان ربع رشیدی در جایگاه دانشگاهی بوده که از هر دانشی در آنجا شعبه ای راه اندازی شده بود و شش هزار تن دانشجو در آن تحصیل می کرده اند. خواجه اوقافی برای تکمیل کتابخانه و مدرسه و نشر کتب و تامین هزینه زندگی و تحصیل طلاب علوم مختلف اختصاص داده بود و دانشمندان بزرگ از هر گوشه گرد آورده و به کار تالیف و تدریس گماشته و مقرری آبرومندی برای آنان تعیین کرده بوده است و از آن میان پنجاه پزشک و چندین جراح از هند و مصر و چین و شام در آنجا مشغول به کار بوده اند.
بازدید از ربع رشیدی
به دلیل حساسیت بالای منطقه و تحقیقات باستان شناسی، این منطقه همیشه برای بازدید عموم باز نیست. تنها در ایام عید(دو هفته اغازین فروردین) امکان بازدید برای همگان وجود دارد. البته بدون ورود به منطقه، از دور می توان هر ساعت از شبانه روز از ربع رشیدی بازدید کرد.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
مناره آجری خرم آباد را می شناسید؟
آیا تا به حال از برج گنبد قابوس دیدن کرده اید؟
