لباس زنان بلوچی /با شیدرخ تراول

لباس زنان بلوچی

لباس زنان بلوچ و مردان 

قوم بلوچ را میتوان دایره المعارفی از فرهنگ و هنر دانست زیرا همه موارد از جمله موسیقی، لباس و صنایع دستی که همه ریشه در رفتار و منش و منطقه جغرافیای این قوم دارد گویای فرهنگ و آداب و رسوم آنهاست. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا از این قوم و پوشش زیبای آنها بیشتر بدانید.

درباره قوم بلوچ

بلوچ نام یکی از اقوام سرزمین ایران بزرگ است. ایرانی که همچون مادری مهربان اقوام مختلفی را در آغوش خود جای داده که همه به یک زبان مشترک، که واسطه ارتباط بین اقوام است صحبت میکنند. این اقوام با ریشه کهن و فرهنگ و رفتار مختلف هنوز هم مثل هزاران سال پیش فرهنگ خود را حفظ کرده اند. یکی از این اقوام که در جنوب شرقی کشور ایران زندگی میکنند قوم بلوچ هستند یا شاید بهتر بگوییم مردم با صلابت و سخت کوش و صبور و باسوادی که در حاشیه کویر، خود ساخته شده اند.

این اقوام پیشینه کهنی دارند که آثار شهر سوخته و دره غلامان دلیلی بر تمدن این سرزمین است. اجداد آنان به مکران ها معروف بودند. در زمان هخامنشی زرنگیان و در زمان ساسانیان به کوسون معروف بودند و همیشه در دلاوری و شجاعت مانند قهرمانانی همچون سورنا سردار شجاع اشکانیان که از این سرزمین بوده و رستم شاهنامه که خود نشانی از شجاعت این مردمان است زبانزد بودند. این مردمان از نژاد آریایی شمرده میشوند که با کوچ از سرزمینهای شمالی به این محل آمدند و با بومی ها تلفیق و تمدن تشکیل دادند و شاهان هخامنشی، بخش اعظم این سرزمین‌ها و اقوامی را که در آن زندگی می‌کرده‌اند به زیر فرمان خود درآوردند.

در برخی از کتیبه‌های داریوش از جمله کتیبه‌ی بیستون که در آغاز سال ۵۲۰ پیش از میلاد به‌ فرمان وی در صخره‌ای از کوه بیستون کنده شده از ایالت‌های ۲۳گانه‌ی هخامنشی از جمله ماکا (بلوچستان) نام برده است. زبان بلوچی به زبان پهلوی اشکانی و نیز پهلوی اوایل دوره‌ی ساسانی نزدیک است، زیرا در اثر سختی رفت و آمد در همه‌ی سده‌های گذشته و همچنین نبود آمیختگی با دیگر گویش‌ها، صورت اصلی کلمه‌ها در این زبان پیوسته بدون دگرگونی مانده است.

تور ارزان شیراز شیدرخ

زبان بلوچی

زبان بلوچی از نظر زبان‌شناسی و نیز شناختن ریشه‌ی بسیاری از واژه‌ها و سابقه‌ی برخی اصطلاحات رایج در زبان‌فارسی، از منابع مهم به‌شمار می‌رود و می‌توان آن را به دو بخش زیر تقسیم کرد:

۱- بلوچی شمالی یا سرحدی: این گویش در نواحی زاهدان، خاش و سیستان متداول است.

۲- بلوچی جنوبی: در ایرانشهر، سرباز، سراوان، نیکشهر، کنارک و چابهار بدان سخن گفته می‌شود که با وجود تفاوت در بیشتر واژگان، برای افراد هر دو دسته قابل تشخیص است.

این قوم را میتوان دایره المعارفی از فرهنگ و هنر دانست زیرا همه موارد از جمله موسیقی، لباس و صنایع دستی که همه ریشه در رفتار و منش و منطقه جغرافیای این قوم دارد گویای فرهنگ و آداب و رسوم آنهاست. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه صنایع دستی به مجله گردشگری شیدرخ مراجعه فرمایید.

لباس بخش مهمی از زندگی این مردمان است که نشان دهنده شخصیت اجتماعی زنان و مردان بوده که نوعی صنایع دستی نیز به شمار می رود. بی گمان میتوان گفت یک لباس زنانه قوم بلوچ، نمایشگاه از رنگ و هنر آینه کاری و نقوش فرش مانند بوده و نشان دهنده زیبایی زن میباشد. از کفش تا شلوار و پیراهن و سرپوش هر کدام آمیخته با سوزن دوزی با دست می باشد.

پیشینه لباس زنان بلوچ ریشه در فرهنگ غنی این دیار دارد. زن بلوچ اهمیت زیبا پوشیدن را در شادی ها و جشن ها نشان می دهد. لباس های بلوچی زنانه بخاطر پارچه های مرغوب و هنرهای دستی بکار رفته در آن از گرانترین و با ارزش ترین لباسهای سنتی است. از جمله هنرهای بکار رفته در لباس بلوچ می توان به سوزن دوزی، بلوچی دوزی، آینه دوزی، توپر دوزی و پریوار دوزی اشاره کرد.

متداول ترین هنر تزیینی، هنر سوزن دوزی است که با پارچه های ابریشمی رنگارنگ، نقوش زیبای الهام گرفته از طبیعت و محیط اطراف را به تصویر میکشند. این هنر با قدمتی دیرینه از گذشته تا به حال در لباس زنان بلوچ جایگاهی ویژه دارد. با توجه به سنگ نگاره ها و نقوش سفال های چهار تا پنج هزار ساله پیش از میلاد و شباهت آنها با نقوش سوزن دوزی لباس زنان بلوچ، می توان گفت که این هنر اصالتی به اندازه تاریخ تشکیل تمدن های پیش از تاریخ از جمله ایران کهن دارند که در طول تاریخ این فرهنگ و اصالت را حفظ کرده اند.

نقوش سوزن دوزی ها عمدتا هندسی هستند و از ترکیب خطوط و سطح بوجود می آیند و شامل نقوش گیاهی، حیوانی و حاشیه ای می شوند که هرکدام از آنها منعکس کننده افکار و احساسات انسانی است. خطوط راست بیانگر اتحاد و پیوستگی و خطوط زیگزاگ تجسمی از آب جاری است. از نقوش کیهانی، نقش ستارگان نشانگر درخشندگی و نیک اقبالی و نقش خورشید و ماه برگرفته از تشریفات مذهبی و پدیده های آسمانی هستند.

زن بلوچ هم "جامگ" و "پاجامگ" مردانه را با برخی تغییرات به تن می کند و تکو(چارقد)، سریگ(روسری) که بزرگتر از چارقد است را به سر می اندازد. کفش و جوراب او نیز همان نام ها را دارد. زن بلوچ طبق آداب و رسوم زنان ایلات، مقید به زیور آلاتی است که نام برخی از آنها چنین است: در(گوشواره)، پولک، پولوه، کیگ، پور(سینه ریز)، کید، سربند و مزبری.

بهترین تورهای ایرانگردی

پریواردوزی:

دوخت و نقوش متنوع پریوار مربوط به نواحی ایرانشهر و اطراف آن است که نقوش آن بیشتر هندسی هستند. پایه آن یک لوزی کوچک است که به صورت حصیری دوخته می شود و بیشتر در دوخت دامن کاربرد دارد.

توپردوزی:

در اطراف خاش، زاهدان و میرجاوه نقوش پرکار دوزی یا توپر دوزی مرسوم است که نقوش کاملا هندسی را با کوک های ریز به شکل زاویه های ۹۰ درجه پر میکنند و شکل میدهند.

لباس بلوچی زنانه شامل موارد زیر است:

جامک (پیراهن بلند و گشادی است که با طرحها و نقوش زیبا تزئین شده است)

پاجامک (نوعی شلوار گشاد و چین دار است)

تکو (چارقد)

سریگ (روسری بزرگتر از چارقد)

یکی از نکات جالب در پوشش زنان بلوچ جیب لباس آنهاست که بعنوان نمادی از شجاعت و دلاوری زنان بلوچ است و وجود آن در لباس ها اهمیت ویژه ای دارد.

لباس مردان بلوچ:

پاک (عمامه ای گرد که به سر می بندند)

مسر (دستمال سری که شبیه به عمامه می بندند)

کلاه سوپی (نوعی عرقچین است که در مسجد و عبادت به سر میگذارند)

چکن دوز (کلاه دست دوز شده اعیانی)

لنگ (پارچه ای است که به دور گردن می آویزند)

گنج پراک (زیر پیراهن)

پا جامک (شلوار گشاد و چین دار بلوچی)

جامک ( پیراهن مردانه گشاد و جادار)

سرین بند ( کمربند پارچه ای برای شلوار)

شال (کت پشمی که در زمستان می پوشند)

سواس وپوزا (کفشی است که با برگ خرمای وحشی می بافند)

دوبنده ( پا افزاری است که با پوست گاو درست می شود)

کوش (کفش چرمی)

کرو (جوراب پشمی)

تور لحظه آخری شیدرخ

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.

عضویت در خبرنامه شیدرخ