انتشار : ۲۲ مرداد , ۱۴۰۰
انسانهای باستان برای رفع نیازهایشان به ابزارهایی احتیاج داشتند که با جستجو در طبیعت، از مواد طبیعی این ابزارها را تهیه می کردند. از ابزارهایی که از دوران باستان کشف شده است، می توان ابزار سنگی را نام برد که به ویژه در عصر نوسنگی شاهد اختراع و استفاده هرچه بیشتر از این ابزار سنگی بوده ایم. ابزاری چون سرپرتابه ها، سرنیزه های سنگی، آسیاب سنگی و ...
در سرزمین ایران در بعضی روستاها هنوز هم می توان ابزارهای سنگی را یافت که قدمت باستانی دارند اما هنوز بعضی مردم محلی برای کارهای روزانه اشان از آنها استفاده می کنند. یکی از این ابزارها آسیاب سنگی دستی است. در ادامه این مطلب با ما همراه شوید تا درباره این ابزار سنتی بیشتر بدانیم.
آسک چیست؟
آسیاب سنگی دستی که به آسک معروف است و با نام های مختلفی چون:دستاس، دسداس، آساک، خراس و ... نیز خوانده می شود، یکی از ابزارهایی است که در کشور عزیزمان ایران تاریخ چندهزار ساله دارد.
سنگ آسیاب، سنگی است که برای خرد کردن و آسیاب کردن گندم یا سایر غلات مورد استفاده قرار می گیرد. آسیاب سنگی به صورت جفت است و دارای دو سنگ آسیاب است که یکی از سنگ ها( سنگ زیرین) ثابت و سنگ دیگری (سنگ بالایی) متحرک است. سنگ بالا به طور معمول کمی مقعر است و سنگ زیرین کمی محدب است که کمک می کند تا آردی که به لبه های بیرونی سنگ هدایت می شود در کانال اطراف سنگ ها جمع آوری شود. این دوقطعه سنگ توسط استاد سنگ کاران ماهر تراشیده شده اند و هنگام کار بر روی یکدیگر قرار می گیرند. دو سوراخ بر روی سنگ بالایی و یک سوراخ بر روی سنگ پایینی تعبیه شده اند.
نحوه استفاده از آسک
در وسط یکی از قطعه سنگ ها که در زیر قرار می گیرد، سوراخی تعبیه شده و قطعه چوبی به طول حدود 30 سانتی متر در آن فرو برده شده و ثابت شده است. بر روی قطعه سنگ بالایی حفره ای در وسط تعبیه شده که به هنگام کار، قطعه چوب بالایی از این حفره عبور کرده و دو سنگ بر روی هم قرار می گیرند. در حاشیه سنگ بالایی حفره دیگری در نظر گرفته شده و چوب دیگری به طول حدود 20 سانتی متر در آن ثابت شده است. این چوب به عنوان دسته آسیاب می باشدو به هنگام کار از آن برای به حرکت درآوردن قطعه سنگ بالایی استفاده می کردند. همزمان با حرکت قطعه سنگ بالایی، گندم با دست از حفره وسط به تدریج ریخته می شد تا با قرار گرفتن آن بین دو سنگ آرد شده و از حاشیه بین دو سنگ بیرون می ریزد. در زیر آسک نیز سفره یا پارچه تمیزی پهن می کردند تا گندم خرد شده روی آن بریزد.
کاربرد آسک
از این وسیله برای آرد کردن گندم، جو، غلات ، دک و حتی کشته توت استفاده می شود.
همینطور برای خرد کردن نمک سنگ و نیز تهیه بلغور نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
امروزه بسیاری از پزشکان تاکید برای استفاده از آسیاب سنگی دستی در آرد کردن غلات، حبوبات، ادویه جات، خشکبار و سنگ نمک را مورد بحث و بررسی قرار می دهند. زیرا آنها معتقدند که آسیاب برقی باعث الکترولیزه شدن مواد و از بین رفتن خواص مغزی غلات می گردد ولی آسیاب سنگی با حفظ مواد مغزی غلات کار آرد کردن را انجام می دهد.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید
عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
