انتشار : ۲۲ مرداد , ۱۴۰۰
حمام سلطان امیر احمد یکی از حمام های تاریخی ایران و جاذبه های دیدنی شهر کاشان است که نامش را از امامزاده مجاور خود، نوه امام جواد(ع) گرفته است. این حمام از حیث معماری و تزئینات منحصر به فرد بوده و در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این حمام زیبا و تاریخی را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
تاریخچه حمام سلطان امیر احمد
در گذشته هر شهر دارای پنج بنای اصلی بوده که شامل حمام، مسجد، بازار، خانه و آب انبار می شده است. این موضوع در کنار توجه ایرانیان باستان به بهداشت گواهی است بر اهمیت این حمام در گذشته. شواهد تاریخی باقی مانده حاکی از آن است که تاریخچه ساخت حمام سلطان امیر احمد به دوران سلجوقیان باز می گردد. البته سربینه حمام مربوط به دوره قاجار است. پس از زلزله در سال ١١٥٠ خورشیدی آثار به جای مانده را به دوران سلجوقیان نسبت می دهند در حالی که بنای سربینه چیز دیگری را نشان می دهد. به عقیده برخی حمام فعلی در زمان قاجار و در سال ١٢٩٢ هجری قمری بر روی خرابه های حمام قدیمی ساخته و حمام کوچکی به مجموعه آن اضافه شده است.
معماری حمام سلطان امیر احمد
حمام به شکل یک تالار هشت ضلعی بزرگ به همراه یک استخر هشت ضلعی در مرکز آن، ساخته و توسط هشت ستون که آن را از محوطه شستن جدا می کند، احاطه شده است. یکی از شاخصه های این حمام تزئینات، گچبری ها و آهک بری های جذاب به کار رفته در آن است. کاشی های آبی و طلایی، سقف های طاقی، نقاشی های دیواری و شیشه های رنگی بنای مسجد سلطان امیر احمد را به اثری خاص و تماشایی تبدیل کرده است.
این حمام نیز همانند دیگر حمام های تاریخی برای آنکه انرژی زیادی صرف گرم نگه داشتن حمام نشود و حمام گرم بماند، آن را از سطح زمین پایین تر ساخته اند. برای تامین آب از دو حلقه چاه و برای انتقال آب بین بخش های مختلف حمام از تنبوشه یا لوله های سفالین استفاده شده است. شیشه های رنگین به نام گلجام نیز در سوراخ سقف یا دیوار حمام به چشم می خورد.
کاشی هایی با رنگ آبی فیروزه ای و طلایی، گچبری های هفت لایه ای و معماری خاص باعث شده تا از این حمام به عنوان یکی از برجسته ترین حمام های ایران یاد کنند. سقف حمام از چندین گنبد ساخته شده است که روی آن شیشه های محدبی برای فراهم کردن نور حمام در زمان بسته بودن درهای آن قرار دارد.
نکته ای جالبی به که در رابطه با حمام های عمومی وجود دارد این است که آنها در زندگی مردم نقش مهمی را ایفا می کردند چراکه حمام ها در گذشته فقط مکانی برای شستشو و بهداشت نبوده اند بلکه مکانی برای گردهمایی، ملاقات، معامله، مشت و مال، تبادل اخبار روز و اطلاعات و حتی اجرای برخی مراسمات همچون حنابندان بوده اند.
بخش های مختلف حمام سلطان امیر احمد
حمام سلطان امیر احمد از دو حمام کوچک و بزرگ تشکیل شده است. حمام بزرگ شامل ورودی، سربینه، گرمخانه و خزینه، تون یا گلخن است که هم اکنون به آن می پردازیم:
ورودی: ورودی شامل چند قسمت است از جمله جلوخان، سردر ورودی، هشتی و راهروی ارتباطی که در نهایت به رختکن ختم می شود. قبل از ورود به حمام سلطان امیر احمد نگاهی به سقف هشتی بیندازید و از رسم بندی به کار رفته در آن لذت ببرید. در این قسمت شاهد دالان پر پیچ و خمی خواهید بود که مانع از ورود هوای سرد به داخل حمام و خروج هوای گرم داخل به بیرون از آن شود.
سربینه: سربینه در واقع همان رختکن است و هوایی نیمه گرم دارد. سربینه حمام سلطان امیر احمد دارای تزئینات و نور پردازی های ویژه ای است که جذابیت آن را دو چندان کرده. این قسمت دارای هشت ستون است که فضا را به دو قسمت تقسیم کرده اند. همچنین وجود یک حوض هشت ضلعی با فواره ای در میان، روحی تازه به سربینه بخشیده است.
گرم خانه: گرم خانه مکانی است برای شستشو و استحمام. تزئینات به کار رفته در این قسمت شامل کاشی کاری های معرقی است که برای پوشاندن یک متر از دیوارها به کار رفته. گرم خانه حمام سلطان امیر احمد دارای چهار ستون است که فضا را به سه قسمت تقسیم کرده اند.
تون یا گلخن: در این قسمت آب و گرمای حمام تامین می شود.
بام حمام سلطان امیر احمد
آنچه که حمام سلطان امیر احمد را منحصر به فرد می کند بام های گنبدی شکل آن است. تعدای گنبد بر روی این بام قرار دارند که روی هر کدام از آنها شیشه های عدسی محدب تعبیه شده تا هم نور کافی را به قسمت های مختلف حمام برسانند و هم مانعی برای دید به داخل آن باشند. نور داخلی فضاها توسط جام خانه یا گلجام و به طور مستقیم از سقف حمام تامین می شده است که امروزه نورهای مصنوعی نیز به کمک آنها آمده اند. این عناصر شیشه ای در سر تا سر فضای بام بنا قرار دارند و در تمام طول سال روشنایی حمام را تامین می کردند.
مرمت و بازسازی حمام سلطان امیر احمد
به همت هیئت امنای مرمت و بازسازی بناهای تاریخی کاشان در سال ١٣٥٧ این بنا توسط شهرداری خریده شد. پروژه ای تحت عنوان بازسازی و مرمت حمام تاریخی سلطان امیر احمد صورت گرفت تا حمام از تخریب حفظ شود. گفتنی است که این حمام طی مدتی به عنوان قهوه خانه و سفره خانه سنتی تغییر کاربری داد اما امروزه به عنوان موزه تحت پوشش سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
از آب انبار شش بادگیر یزد چه می دانید؟
