انتشار : ۲۹ آذر , ۱۴۰۲
شعربافی، سفارش شعر بافی ، صنایع ذستی ایران شیدرخ تراول
شعربافی یکی از صنایع دستی ارزشمند در ایران و شهر کاشان محسوب می شود. شعر به موی انسان یا حیوان گفته می شود و در اصطلاح بافندگی،
شعر نوعی پارچه است که با مو یا ابریشم و با دستگاه "بافندگی چهاروردی" بافته می شود. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این هنر در حال فراموشی را بیشتر بشناسید.
رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.
کاشان یکی از شهرهایی است که طبق منایع تاریخی و هنری از دیرباز به ساخت و تولید صنایع دستی مشهور بوده است. ولتر، فیلسوف و نویسنده فرانسوی در یکی از آثار خود به نام ایران یک کانون جاودانی فرهنگ و هنر شهر کاشان و منسوجات ابریشمی آن را با شهر صنعتی لیون، مرکز صنایع نساجی ابریشمی فرانسه که شهرت جهانی دارد، هم دوش و برابر شمرده است. پروفسور پوپ نیز که یکی از محققان معاصر به شمار می رود، نمونه های برجسته ای از منسوجات ابرشمی کاشان را در موزه ها و مجموعه های هنری جهان برشمرده و برخی از بافندگانی که اسامی آنها روی آثارشان باقی مانده مانند محمدخان، اسماعیل، معین الدین و علی کاشانی را نام برده است.
جالب است بدانید که بیشترین کارگاه های نساجی در ایران به ترتیب در شهرهای کاشان، یزد، اصفهان، تبریز، رشت و مشهد بوده اند. متاسفانه امروزه فقط چند دستگاه بافندگی زری و مخمل در کارگاه های میراث فرهنگی کاشان، اصفهان و تهران و چند دستگاه شعربافی در کوچه پس کوچه های کاشان باقی مانده که تقریبا همه بافندگان آن تقریبا بالای ٧٠ سال سن دارند.
شعربافی در کاشان
کاشانی ها در هنر شعربافی معروف هستند و تقریبا یک سوم مردم این شهر در سال های نه جندان دور شعرباف بوده اند به طوری که در گذشته شعربافی بعد از قالی بافی، رایج ترین حرفه در کاشان بود.
شعربافی در قرون اولیه اسلامی، جو لاهی نامیده می شد و در عصر سلجوقیان همانند بقیه صنایع به حداکثر رونق و ترقی رسید. برخی از باستان شناسان چندین قطعه پارچه بافته شده متعلق به کاشان را تشخیص داده اند از آن جمله یکی از محققین این فن می نویسد: "پارچه دیگر هست که منسوب به شهر کاشان است و در آن اشکال و رسومی دیده می شود که رابطه بسیار قوی با اشکال افسانه ای قبل از اسلام دارد و از جمله آن ها گل آفتابگردان و اشکال اسب هایی است که غلاف شمشیر مقدس از پهلوی آن ها آویزان است.
در یکی از این نوع پارچه ها، تصویر دو سوار دیده می شود که درختی میان آنهاست و هر یک از آنها بازی در دست دارد و در زیر اسب هر کدام، شیری خفته است و این اشکال در منطقه هایی محدود به دو حاشیه می شود.
در پارچه دیگری از همین نوع، تصویر کرکس دو سری با بال های گشاده دیده می شود که میان آنها سر تاجداری است و در دو طرف آن شکل شیر بالداری دیده می شود."صنایع ایران بعد از اسلام"
تاریخچه شعربافی در کاشان
قدمت هنر نساجی به هشت هزار سال پیش از میلاد باز می گردد. نقش برجسته های به جای مانده از زمان هخامنشیان و اشکانیان نشان می دهد که پارچه های نفیس در ایران رایج بوده و در زمان ساسانیان به اوج خود رسیده است. این صنعت پس از ظهور اسلام نیز همچنان پر رونق بوده است.
در کاشان نام پارچه بافی با شعربافی مترادف است. دست بافته های محلی مانند دارایی بافی، مخمل بافی و... که با دستگاه های دو وردی و چهار وردی بافته می شوند، نیز با این نام خوانده می شوند.
شروع شعربافی در شهر کاشان از زمان رشیدالدین فضل الله بود. زمانی که او یک سری صنایع را در ربع رشیدی، احیا و منسجم کرد، یک سیستم بازرگانی راه اندازی و معروف شد. رشیدالدین "طراز" کرد که سال ها بعد از دوره سلجوقی و ایلخانی به فضل الله، این طراز را با نظارت حکومت و همکاری تجار محلی شوش و شوشتر و نیز کاشان و خوارزم اداره می کرد و در نهایت هم تجار سهمی از این تجارت داشتند و هم مبالغ کلانی به خزانه مملکتی می رسید. به گونه ای که در آن تاریخ بیشتر خزانه کشور از تجارت پارچه و نساجی انباشته می شد.
از مشخصات پارچه های کاشان در عهد سلجوقی، نقش و نگار آنهاست که با تصاویر ظروف سفالی آن عهد یکسان می باشد. همچنین نقوشی مانند خرگوش در حال دویدن دیده می شود که با تصاویر ظروف سفالی آن عهد یکسان می باشد.
در سده هفتم هجری هنگامی که مارکوپلووی ایتالیایی به کاشان آمد، مخمل و سایر منسوجات ابریشمی کاشان چنان مشهور و مرغوب بود که توجه او را کاملا جلب کرد.
تاورنیه فرانسوی می گوید: در کاشان عده کثیری صنعتگر و کارگر ابریشم کار هست که خیلی خوب کار می کنند. زری های خوب از طلا و نقره می بافند که بهترین زری های ایران است...
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
مطالب مرتبط و خواندنی امروز:
آیا از گیوه بافی چیزی شنیده اید؟
