آیین گل غلتان

سرزمین کهن ایران با تنوع قومی و محلی که دارد، آیین ها و مراسم های سنتی بسیاری در آن برگزار می شود که هرکدام دارای پیشینه تاریخی و فرهنگی هستند. در این مطلب از شیدرخ تراول قصد داریم آیین گل غلتان، یکی از جذابترین رسوم که در بین مردم دامغان، سمنان و برخی مناطق کویری رواج دارد را معرفی کنیم.

معرفی آیین گل غلتان

گل غلتان یکی از رسوم سنتی و کهن است که برای نوزادانی که اولین بهار زندگی خود را می گذرانند، برگزار می شود.خاستگاه این مراسم شهر دامغان و امیریه است اما امروزه در شهرهای دیگر سمنان چون کلاته خیج و دیزج نیز اجرا می شود. این مراسم در سال 1389 به عنوان اولین میراث معنوی سمنان به نام شهر امیریه به ثبت ملی رسید. این آیین که قدمتی صدساله دارد اکنون در شهرهای کاشان، خراسان رضوی و گناباد نیز برگزار می شود.

پیشینه مراسم گل غلتان

در گذشته این مراسم برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می شدند، در دهمین روز پس از تولد، در حمام عمومی پس از غسل روز دهم انجام می شد و برای نوزادانی که در فصول دیگر سال متولد می شدند در اولین بهار زندگی اشان اجرا می گشت.

در باور مردم محلی، غلتاندن نوزاد در میان گل های محمدی، سبب طراوت و شادابی او و دور ماندن از زشتی ها و بیماری ها می شود. همچنین آنها اعتقاد دارند که طراوت گلبرگ ها از پوست بدن نوزاد محافظت کرده و کودک را خوشرو و سرزنده نگاه می دارد.

زمان برگزاری مراسم گل غلتان

برگزاری این مراسم همزمان با رویش گل محمدی شروع می شود. بعضی از خانواده ها که از زمان تولد نوزاد خود در فصول دیگر اطلاع دارند، از قبل گل محمدی را جمع آوری کرده و در یخچال نگهداری می کنند تا بعد از دهمین روز تولد، این مراسم را اجرا کنند.

نحوه اجرای مراسم

در روزهای قبل از اجرای مراسم، زنان فامیل اول صبح به باغ های گل محمدی رفته و با ذکر صلوات و خواندن ابیاتی، گل های محمدی را جمع آوری کرده، آنها را پرپر می کنند و تیغ و گلبرگ ها را جدا می کنند و داخل پارچه ای به رنگ روشن و سفید می ریزند.

نوزاد را به حمام برده که این عمل توسط مادربزرگ نوزاد انجام می شود و در برخی مناطق بر دست نوزاد حنا می زنند. بعد از حمام، بدن نوزاد را خشک می کنند، نوزاد را در میان گل های روی پارچه قرار می دهند و روی نوزاد گلبرگ می ریزند. سپس چهار طرف پارچه را اعضای خانواده می گیرند و با صلوات و شعرخوانی نوزاد را در میان گل برگ ها می غلتانند و تطهیر می کنند.

بعد از اینکه نوزاد را زمین گزاشتند، میهمانان هدایای خود را کنار پارچه قرار می دهند. در انتهای مراسم، مهمانان با چای، شیرینی و شربت پذیرایی می شوند.

بعد از پایان مراسم، گلبرگ ها توسط مادر نوزاد در سایه خشک می شوند و برای آینده فرزند نگه داشته می شود. اگر نوزاد پسر باشد، گل ها را داخل سجاده و لباس دامادی اش قرار می دهند و اگر دختر باشد، گل ها بین سجاده ی جهیزیه قرار داده می شود.

نمونه هایی از ابیات که در مراسم خوانده می شود، به شرح زیر است:

ای سرو شنا از کجا آمده ای ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای

خون شد جگرم برای دیر آمدنت ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای

گلی چیدم که هرگز کس نچیده، به باغی رفتم که بلبل کم پریده

گرفته شاخه ای بی حد بلندی، که هرگز دست نامحرم ندیده

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید

عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول

مطالب مرتبط و خواندنی امروز:

درباره جشن تیرگان چه می دانید؟

جشن باستانی خردادگان