آداب و رسوم عروسی عشایر قشقایی

برگزاری عروسی نیز یکی از آداب و سنن اصیل و شیرین در میان عشایر قشقایی است. اصولا قشقایی‌ها به مردمانی شاد، سرزنده و بسیار عاطفی و مهربان معروف هستند. قشقایی‌ها و مخصوصا عشایر قشقایی استان فارس بسیار به جشن و رقص و پایکوبی علاقه مندند. در جشن‌های عروسی این قوم، زنان و مردان، رقص بسیار زیبا و هماهنگی با هم انجام می‌دهند، به این صورت که همگی دور تا دور یک دایره می‌ایستند و با ساز و نوای کُرنا و دُهُل، در حالی که دستمالی در دستانشان گرفته‌اند، پیش می‌روند. در چوب بازی یا رقص دَرمَرو که مخصوص مردان است، با بلند کردن چوب‌های کوتاه و بلند به رقص و پایکوبی می‌پردازند. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا با آداب و رسوم عروسی عشایر قشقایی استان فارس بیشتر آشنا شوید.

رزرو بلیط و هتل دلخواه خود را از شیدرخ تراول بخواهید.

خواستگاری به سبک قشقایی

مراسم خواستگاری قشقایی با آداب خاصی همراه است به طوریکه اگر پسری به دختری علاقه داشته باشد و یا اینکه خانواده ای دختری را برای پسرشان مد نظر داشته باشند، مادر داماد به همراه یک زن جهاندیده که با هر دو خانواده آشناست به دیدن مادر دختر می روند و موضوع را با او در میان می گذارند. سپس مادر درخواست خواستگاران را با پدر خانواده در میان می گذارد و اگر نظر هر دو موافق بود، قضیه را با دخترشان نیز مطرح می کنند. در این هنگام اگر دختر نیز نظر مساعدی داشت، خانواده او نظر مثبت خود را به طور غیر مستقیم با همان زن سالخورده که به نوعی واسطه بین خانواده هاست در میان می گذارند. خانواده پسر نیز با اطمینان از جواب مثبت خانواده عروس، خود را برای مراسم خواستگاری آماده می کند و بدین ترتیب خانواده ها یک روز مشخص را برای مراسم خواستگاری در خانه عروس تعیین می نمایند. مراسم خواستگاری با حضور خانواده ها و ریش سفیدان طایفه که از احترام، اعتبار و نفوذ کلام خاصی برخوردارند انجام می شود. فردی که سخن گویی مراسم خواستگاری را به عهده می گیرد "سوجه" نام دارد. پس از پذیرایی، موضوع خواستگاری مطرح می شود. معمولا خانواده عروس در جلسه اول جواب قطعی خود را اعلام نمی کند و می گویند که باید موضوع را با فامیل در میان بگذاریم که در واقع این امر نوعی احترام به بزرگان فامیل است. خانواده ها و بزرگان فامیل نیز در صورت رضایت خانواده عروس، مخالفتی نخواهند داشت چراکه اغلب ازدواج ها در درون خود فامیل صورت می گیرد. در نهایت موعد مشخصی برای انجام مراسم های بعدی و عقد مشخص خواهد شد. هرگاه نیز جواب خانواده عروس به خواستگاری منفی باشد، معمولا جواب خود را به صورت غیر مستقیم اعلام می دارد به گونه ای که باعث ناراحتی خانواده داماد و اختلافات فامیلی نشود. به طور مثال مراسم خواستگاری را به دلایل مختلف به تعویق می اندازند که این خود نشانی بر رد درخواست خواستگار است.

تور عشایر شیدرخ تراول

مراسم شال و انگشتر

بعد از مراسم خواستگاری و اعلام رضایت خانواده عروس نوبت به مراسم شال و انگشتر می رسد. در این مراسم یک هدیه و نشان از طرف خانواده داماد به عروس داده می شود و بدین صورت مراسم خواستگاری رسمی و علنی شده و تمام افراد فامیل و طایفه از آن مطلع می شوند. رسمی شدن خواستگاری باعث می شود تا دیگر کسی به خواستگاری دختر مورد نظر نیاید. مراسم شال و انگشتر با حضور مادر عروس و چند تن از زنان فامیل انجام می شود. مادر عروس نیز چند نفر از زنان فامیل خود را دعوت می کند. چندین هدیه از سوی مادر داماد به مادر عروس تحویل داده می شود که شامل قطعه ای طلا یا جواهر و چند قواره پارچه می شود. این مراسم همراه با دست و کل زدن، مبارک گفتن و پذیرایی همراه می شود و شور و شوق خاصی دارد. البته باید گفت که مراسم شال و انگشتر در گذشته بسیار ساده تر از اکنون برگزار می شده است اما با گدشت زمان و تحولات زندگی اجتماعی، امروزه این مراسم با تجملات و تشریفات خاصی همراه شده است.

مراسم تعیین باشلق و شیربها

بعد از مراسم شال و انگشتر، روزی برای تعیین باشلق و شیربها انتخاب می شود. در این روز معین، خانواده داماد به همراه تعدادی از بزرگان و ریش سفیدان فامیل به خانه عروس می روند. پس از انجام پذیرایی، یکی از ریش سفیدان موضوع باشلق و شیربها را مطرح می کند تا مورد مذاکره قرار گیرد. معمولا پدر عروس در ابتدا مبلغ باشلق و شیربها را بالا تعیین می کند که در ادامه مذاکره قسمتی از آن بخاطر احترام به بزرگان و ریش سفیدان فامیل کاسته می شود و در نهایت مبلغی بصورت توافقی تعیین می می گردد. باشلق و شیربها ممکن است پول نقد یا تعدادی گوسفند، شتر، اسب یا ملک باشد. در این مراسم تاریخی جهت تحویل باشلق و شیربها به خانواده عروس نیز تعیین می شود. خانواده عروس معمولا باشلق را صرف خرید جهزیه عروس می کنند. گاهی هم نیز آن را به همراه عروس یه خانه داماد می فرستند. مردم عشایر در گذشته تنها به باشلق بسنده می کردند اما امروزه مهریه نیز به آن اضافه شده است که در عقدنامه ذکر خواهد شد.

تور روستاگردی شیدرخ

تدارک مراسم عروسی

خانواده داماد با تعدادی از بستگان در روز مشخص، باشلق تعیین شده را به خانواده عروس تحویل می دهند و موضوع تعیین تاریخ عروسی را با آنها مطرح می کنند که به نوعی کسب اجازه است. بغیر از ناهار یا شامی که در خانه عروس تهیه می شود، تمامی مخارج عروسی به عهده داماد است. خانوداه های زوجین از چند مدت قبل از عروسی، تدارکات لازم را فراهم می کنند. از سفید کردن برنج گرفته تا آرد کردن گندم، تهیه نان، خرید قند و چای و توتون و تنباکو، تهیه هیزم، تهیه وسایل پخت و پز، تهیه ترکه برای بازی مردان، دعوت توشمال و نوازنده و قوم و خویش که هر کدام با مراسم خاصی همراه است.

همکاری اعضای قبایل در مراسم عروسی

در قبایل قشقایی، همه در برگزاری هر چه بهتر مراسم کمک می کنند حتی برخی از مهمانان با خود برنج و گوشت می آورند. مراسم عروسی چندین روز به طول می انجامد و در آن مسابقاتی همچون کشتی و اسب سواری و همچنین رقص دستمال برگزار می شود. یکی از مهم ترین آئین های ازدواج قشقایی، آوردن عروس به خانه داماد است. اگر محل زندگی عروس و داماد فاصله زیادی از هم داشته باشد، عروس را یک روز پیش از مراسم به چادری نزدیک خانه داماد آورده و بدون اینکه داماد او را ببیند، در آنجا می ماند. در این چادر زن های فامیل داماد او را برای مراسم عروسی آماده می کنند. زنان قشقایی آرایش نمی کنند و تنها تفاوت آنها با دختران، "چتر زلف" آنهاست. به وقت عروسی این چتر زلف را برای عروس آراسته می کنند.

مراسم عروسی

خوشبختانه مراسم عروسی قشقایی هنوز هم به شکل کهن خود برگزار می شود چراکه این مردمان همچنان به مراسم و آئین های خود پایبند هستند. روز عروسی که فرا رسید مهمانان همراه با نوازندگان به سمت چادر عروس می روند. عروس با چادری سفید سوار بر اسب شده و در حالی که جهزیه اش بر رو شترها و قاطرها بسته بندی شده، به نزد داماد برده می شود. عشایر قشقایی اعتقاد دارند که اگر پسر بچه ای را سوار ترک عروس کنند، فرزند اول آنها پسر خواهد شد. مادر داماد روی سر عروس و داماد سکه می ریزد و داماد به عروس کمک می کند تا از اسب پیاده شود. در پایان مراسم عروسی، یکی از بزرگان خاندان، زوج را تا چادرشان همراهی می کند. چادر عروس و داماد را را به نشانه تولد، تناسل و سربلندی با گیاه مورد می پوشانند. روز دوم معمولا بدون حضور عروس و داماد جشن گرفته می شود. چند روز پس از مراسم عروسی، خانواده عروس خانواده داماد را به مهمانی دعوت می کند. معمولا در طی این چند روز هدایای ارزشمندی به عروس داده می شود و زوج زندگی مشترک خود را آغاز می کنند.

تور شکم گردی شیدرخ

موسیقی و رقص قشقایی

یکی از آلات موسیقی که در مراسم عروسی قشقایی مورد استفاده قرار می گیرد سازهای بادی است چراکه با طبیعت و خشونت کوهستان هماهنگی دارند. موسیقی قشقایی گروه و دسته های مختلفی را شامل می شود که از میان آنها، گروه چنگی ها در مراسم عروسی و جشن شرکت می کنند. چنگی ها که در واقع گروهی از موسیقی دان های قشقایی هستند، شامل نوازندگان ساز و دهل و نی می شوند که در نواختن موسیقی رزمی، حماسی و همچنین موسیقی رقص مهارت دارند. آنها از طریق نواختن موسیقی امرار معاش می کنند. سازهای این گروه عبارت اند از كَرنا، سْرنا و نقاره. هنگامی که چنگی ها شروع به نواختن سازهای خود می کنند، زنان ایل با دستمال بازی و رقص مخصوص خود که هَلِی نام دارد به رقص و شادی می پردازند. مردان ایل نیز با چوب بازی(ترکه بازی) در مراسم عروسی شرکت کرده و هیجان خاصی به آن می بخشند.

در جشن های شادی، مردان و زنان با گرفتن دو دستمال در دست های خود، پیرامون یک دایره می ایستند و هماهنگ با ریتم کرنا و دهل، دستمال ها را تکان می دهند. مردان در رقص "دَرْمَرو" یا چوب بازی، دوتا دوتا با چوب های بلندی که در دست دارند هماهنگ با ساز و دهل با هم می رقصند و به نوعی باهم مبارزه می کنند.

در ایل قشقایی، مراسم عروسی به سادگی برگزار می شود اما این سادگی همراه است با موسیقی غنی و اشعار متنوع قشقایی، رقص زنان و مردان با پارچه های رنگارنگ و گرمی و حرارتی از اعماق وجود عاری از هر گونه تظاهر و ریا...

برای کسب اطلاعات تاریخی، فرهنگی، هنری و... از ایران و جهان به مجله گردشگری شیدرخ مراجعه فرمائید.

سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.

عضویت در خبرنامه شیدرخ