انتشار : ۰۱ خرداد , ۱۴۰۰
موزه ها مکانی هستند برای نمایش تاریخ و فرهنگ و مراکزی برای حفظ یادگاران نسل گذشته هر سرزمین. کشور ایران با داشتن تاریخ غنی و چندین هزارساله که جایگاه چندین تمدن باستانی و امپراتوری های بزرگ دنیا بوده است، همواره گنجینه های بزرگ تاریخی را در خود جای داده است. با وجود چپاول ها و غارت های بیگانگان، هنوز هم در هر گوشه ای از این سرزمین می توان آثاری از نیاکان تاریخی امان را مشاهده کرد. امروزه هر شهر کوچک و بزرگی در ایران موزه هایی با آثار تاریخی آن منطقه دارد اما بزرگترین و مهم ترین موزه در ایران موزه ملی تهران است که در جای جای آن نشانه هایی از تاریخ سرزمینمان وجود دارد. در ادامه میخواهیم شما را با این موزه تاریخی و ارزشمند بیشتر آشنا سازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
تاریخچه ساخت موزه در ایران
در طول سالها مردم ایران و حکومت های ایرانی ارزش و اهمیت آثار باستانی را نادیده می گرفتند و این خود بهانه ای بود برای اینکه بیگانگان موزه های خود را با آثار با ارزش ایرانی پر کنند و هیات های باستان شناسی برای کشف آثار بیشتررا راهی ایران کنند. در موزه هایی مثل موزه بریتیش انگلستان، موزه لوور فرانسه و موزه متروپولیتین نیویورک می توان اشیا باستانی فراوانی از سرزمین ایران مشاهده کرد.
اولین موزه در ایران به دستور ناصرالدین شاه در کاخ گلستان بوجود آمد. ناصرالدین شاه پس از سفر به اروپا و دیدار از موزه های کشورهای دیگر، تصمیم میگیرد که بخشی از کاخ گلستان را به موزه تبدیل کند. البته این موزه تنها به شاه و خانواده اش اختصاص داشت.
فکر تاسیس و ایجاد موزه در ایران در زمان مشروطیت از طرف فردی به نام صنیع الدوله مطرح شد اما این ایده در آن زمان به اجرا درنیامد. اولین موزه رسمی ایران با نام موزه ملی ایران در سال 1295 هجری شمسی به دستور مرتضی قلی خان ممتازالملک وزیر معارف وقت با 72 قلم شی که اکثرا قالیچه بودند در یکی از تالارهای دارالفنون تشکیل شد اما چون فضا کوچک بود، در دوره پهلوی اول در سال 1304 موزه ملی به عمارت مسعودیه که از بناهای زیبای دوران قاجاربود، منتقل شد. آثاری که ابتدا در این موزه نگهداری می شد شامل اشیای عتیقه مفرغی، کاشی، سفال و شیشه و سلاح های قدیمی بود. با کشف آثار بیشتر در گوشه و کنار ایران، عمارت مسعودیه دیگر گنجایش این اشیا را نداشت و رضا خان پهلوی دستور داد موزه ای با نام موزه ایران باستان ساخته شود.
معرفی موزه ایران باستان
موزه ایران باستان یا موزه ملی ایران قدیمی ترین، مهم ترین ، بزرگترین و از غنی ترین موزه های ایران است. این موزه به عنوان اولین موزه رسمی کشور و موزه مادر با زیربنای بیش از 20 هزار متر مربع و مساحت 18 هزار متر مربع در شهر تهران قرار دارد. موزه به دو بخش ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم می شود. در بخش ایران باستان آثاری از دوره پارینه سنگی تا دوره ساسانی به نمایش گذاشته شده است و در بخش اسلامی نیز اشیایی از دوران پس از اسلام وجود دارد.
تاریخچه موزه ایران باستان
در سال 1306 مجلس شورای ملی وقت امتیاز انحصاری فرانسوی ها برای کاوش های باستان شناسی در کشور را لغو کرد و در ازای آن امتیاز کاوش در شوش به آنها داده شد و دولت وقت نیز ساخت یک موزه و کتابخانه را که ریاست آن تا پنج سال بر عهده فردی فرانسوی باشد را پذیرفت و تعهد کرد این فرد تا سه بار و هربار پنج سال در این سمت باقی بماند. بنابراین آندره گدار معمار معروف فرانسوی به ایران آمد و ساخت موزه باستان را در بخش غربی میدان مشق با همکاری دو معمار ایرانی به نام حاج عباسعلی معمارباشی و مراد تبریزی در سال 1312 آغاز کرد.
این موزه به نام موزه ایران باستان نامگذاری شد اما در سال 1375 با راه اندازی موزه دوران اسلامی نام آن به موزه ملی ایران تغییر کرد.
موقعیت موزه ملی ایران
موزه ملی ایران در خیابان سی تیر و در بخش غربی خیابان ملل متحد، شمال خیابان امام خمینی یا سپه سابق و در غرب وزارت امور خارجه قرار دارد.
معماری موزه ایران باستان
ساخت موزه ایران باستان از سال 1312 به مدت 4 سال و طی چهار مرحله آغاز شد. آندره گدار مکان ساختمان موزه را در جهت شمالی_جنوبی در نظر گرفته است. این موزه با آجرهای قرمز رنگ تزیین شده و ورودی آن از کاخ ساسانی تیسفون و طاق کسری الهام گرفته شده است و حتی نحوه چیدمان آجرها در سطوح داخلی ایوان و بدنه از معماری ایرانی گرفته شده است. ورودی شامل ایوانی با طاق هلالی شکل است. در دو طرف ورودی دو ساختمان دو طبقه قرار دارد که برای کتابخانه، سالن های نمایشگاهی و کنفرانس است. بر بالای سردر نیز کتیبه ای از سنگ مرمر وجود دارد که در آن شعری از ملک الشعرای بهار و به خط ثلث امیرالکتاب ملک الکلامی نوشته شده است با مضمون زیر:
احسنت زهی موزه کز ایوان بلندش
گشت است پر از ریگ حسد موزه کیوان
این موزه نماینده اعصار و قرون است
ممتاز از این رو شد از امثال و ز اقران
گنجینه ذوق است و هنرنامه تاریخ
آیینه علم است و نماینده عرفان
خواهند ازین موزه به دریوزه تحف ها
شاهان بی آرایش کاشانه و ایوان
القصه چو بنیاد شد این موزه عالی دوران
کاز فر شه آباد بماناد به دوران
بنوشت بهار از پی تاریخ بنایش
این موزه عالی شود آرایش ایران
در آغاز، طبقه اول موزه به بخش ایران پیش از اسلام و طبقه دوم موزه به بخش پس از اسلام اختصاص یافت. با گسترش کاوش های باستانی و ازدیاد آثار تاریخی و همچنین تعویض ویترین ها و نوسازی سیستم گرمایشی و سیستم برقی موزه، واحدهایی تحت عنوان انبار و گنجینه در زیر موزه ساخته و اضافه شد و بعدها موزه اسلامی به ساختمانی جداگانه در کنار موزه باستان منتقل شد. ساختمان موزه اسلامی از کاخ ساسانی بیشاپور الهام گرفته شده و بصورت چلیپایی هشت ضلعی است.
آثار باارزش موزه
در موزه ایران باستان اشیای تاریخی به ترتیب قدمتشان قرار گرفته اند. قدیمی ترین اشیا مربوط به دوران های مختلف پارینه سنگی است، اشیای سنگی این بخش، بین 800 هزار تا یک ملیون سال قدمت دارند. از دیگر آثار موزه می توان به ابزارهای سنگی ده هزار ساله و آثاری از اقوام آریایی، مفرغ های لرستان، نقوش نمادین مهرها، تدفین به صورت جنینی در تابوت های سفالی قیرآلود و کشفیات تپه حسنلوی آذربایجان، قانون حمورابی، کتیبه ها و حجاری های دوران هخامنشی به ویژه از تخت جمشید، آثار یونانی، آثار دوران اشکانی،آثار یونانی، آثار دوران اشکانی، آثار ساسانی و .... اشاره کرد.
برای کسب اطلاعات تاریخی، فرهنگی،هنری و ...از ایران و جهان به بخش مجله گردشگری شیدرخ تراول مراجعه فرمایید.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول
