انتشار : ۲۷ آذر , ۱۴۰۱
تور خراسان شمالی ، عمارت مفخم ، ایرانگردی با شیدرخ تراول
آیینه خانه مفخم یکی از بناهای تاریخی با معماری زیبا، بجا مانده از دوران قاجار است که در شهربجنورد، استان خراسان شمالی قرار دارد. در این مطلب میخواهیم شما را با این عمارت باشکوه آشنا سازیم. با ما همراه شوید.
برای رزرو تورهای ایرانگردی، هتل، بلیط و خدمات سفر با کارشناسان شیدرخ تراول در تماس باشید.
07137300496 09174259074
درباره شهر بجنورد
بجنورد یکی از شهرهای مهم استان خراسان شمالی است که در شمال شرق ایران و در کوهپایه رشته کوه آلاداغ قرار گرفته است. نام باستانی آن بیژن گرد است و دارای قدمت تاریخی زیادی است. این شهر اکنون، جاذبه های گردشگری زیادی را در خود جای داده است. در ادامه با یکی از این جاذبه ها بیشتر آشنا می شویم.
معرفی عمارت مفخم
عمارت باشکوه مفخم در دهه 1250 خورشیدی همزمان با حکوت ناصرالدین شاه قاجار در شهر بجنورد ساخته شد. این بنا به دستور یار محمد خان شادلو، معروف به سردار مفخم که ایلخان طایفه کرد شادلو و حاکم منطقه شمال خراسان و استرآباد (گرگان کنونی) بود، ساخته شد و محل سکونت سردار مفخم و خانواده اش بوده است. عمارت مفخم همراه با بنای کلاه فرنگی، حوضخانه و باغ فواره، دارالحکومه بجنورد را تشکیل می داده. عمارت کلاه فرهنگی بر اثر زلزله شدیدی تخریب شد و در حال حاضر تنها آیینه خانه و عمارت مفخم بر جای مانده است.
آیینه خانه مفخم
بنای آیینه خانه در روبه روی عمارت مفخم ، در دو طبقه با ابعاد تقریبی 11 متر در 18متر و ارتفاع 10 متر ساخته شده است که در مجموع 9 اتاق دارد. یکی از این اتاق های فوقانی، تالاری به ابعاد 3 در 8 متر است که تمام دیوارها و سقف آن با طرح های زیبایی آیینه کاری شده است و به همین دلیل به آن آیینه خانه می گویند. این فضای آیینه کاری شده به عنوان تالار اداری و دیوانی برای برگزاری ملاقات های رسمی و برپایی مراسم تشریفات نظامی و رایزنی های سیاسی در زمان قاجار استفاده می شد. در حال حاضر این بنا به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد. در این تالارتصاویر 134 تن از شخصیت های برجسته عصر صفوی تا دوره قاجار و همچنین سران حکومتی کشورهای همجوار وجود دارد که از شاخص ترین آنها می توان به شاه طهماسب، شاه عباس، آقا محمد خان، فتحعلی شاه قاجار و کریم خان زند اشاره کرد. درآیینه های این تالار 17 طرح مختلف و زیبای هندسی بکار رفته.
معماری عمارت مفخم
عمارت مخفم توسط میرزا مهدی خان شقاقی( ممتحن الدوله) طراحی شده، او از اولین معماران ایرانی بود که پس از تحصیل در مدرسه دارالفنون، ادامه تحصیلات خود را در پاریس گذرانده بود و می توان او را از اولین مهندس معماران ایرانی دانست. از دیگر آثار معماری او می توان به ساختمان های مسجد سپهسالار(شهید مطهری فعلی)، مجلس شورای ملی، قصر فیروزه و پارک اتابک اشاره کرد.
مصالح بکار رفته در این عمارت شامل آجر،ماسه،آهک و گچ بوده و در زیرسازی و پی آن سنگ بکار برده شده و برای استحکام بنا از چوب روسی بصورت عمودی و افقی استفاده شده است.
آیینه خانه توسط فضای سبز گل گاری و پرچین از کل مجموعه دارالحکومه جدا شده و در ساخت آن از معماری غربی الهام گرفته شده و در نمای آن کاشی های هفت رنگ، معلقی و اسلیمی بکار برده شده است.
این ساختمان دارای سه درب ورود در اضلاع شمالی، غربی و شرقی است که هر سه به راهرویی در طبقه اول منتهی می شوند. در یک طرف راهرو حجره هایی و در سوی دیگر چهار اتاق قرار دارد. در دو انتهای راهرو نیز پلکانی وجود دارد که به طبقه فوقانی جایی که تالار آیینه قرار دارد منتهی می شود. طبقه دوم شامل چندین اتاق به همراه تار آیینه است. درب های این طبقه از جنس چوب صندل هستند و با استخوان تزیین شده اند. در نمای شمالی 4 نیم ستون با ارتفاع 10 متر وجود دارد. دو نیم ستون دارای تاج نیم دایره ای به شکل گلدسته هستند و دو نیم ستون دیگر فاقد تاج هستند. نیم ستون ها با کاشی های فیروزه ای، لاجوردی، سیاه، سفید و زرد تزیین شده اند و نوشته هایی به خط معقلی و کوفی در آنها بکار برده شده.
کاشیکاری ها با زمینه لاجوردی و نقوش جدال بین شیر و اژدها تزیین شده که بر اساس فرهنگ ایران باستان، جدال بین خیر و شر را نشان می دهد.
از دیگر تصاویر کاشیکاری میتوان به تصویر تفنگدارانی که به زمین زانو زده اند، اشاره کرد . در قسمت درب ورود، پیشانی به شکل طاق وجود دارد که با نقوش اسلیمی تزیین شده. در بخش میانی نیز یک طاق جناقی وجود دارد با پنجره ای در میان آن که با کاشیکاری نقوش اسلیمی تزیین شده و نام معمار و بانی بنا در قسمت ورودی با کاشی حک شده است. در این قسمت کتیبه دیگری وجود داشته که محدوده حکومتی سردار مفخم را نشان میداده اما در زمان پهلوی به دستور رضاشاه از جایش جدا شده است.
در بخش انتهایی بنا طاقدیسی با پایه های سنگ مرمر ساخته شده که قسمت داخلی آن با کاشی هفت رنگ تزیین شده. در بالای آن کتیبه ای با نقوش اسلیمی که نبرد گاو و شیر را نشان میدهد دیده می شود این نقوش در سنگ نگاره های تخت جمشید نیز وجود دارد.
کاربری عمارت مفخم
این عمارت در زمان قاجار محل زندگی خاندان شادلو بود. بعد از سقوط حکومت قاجار و با به روی کار آمدن دوران پهلوی این عمارت به تصرف حکومت جدید در آمد و پس از آن سرهنگ رخشا فرماندار و رییس کل املاک پهلوی بجنورد در آن اقامت می کرد. در سال 1316 طبقه بالای آن دچار آتش سوزی شد و سقف عمارت که با چوب و سفال ساخته شده بود از بین رفت که با ساختن سقف شیروانی با ورق گالوانیزه مرمت شد. در دهه 1320 ورثه سردار مفخم این بنا را به اداره بهداری واگذار کردند و سرانجام در سال 1370 اداره میراث فرهنگی بجنورد این ساختمان را خریداری کرد و پس از مرمت و تعمیرات ، آن را به موزه مردم شناسی تبدیل کرد.
برای کسب اطلاعات تاریخی، فرهنگی،هنری و .. از ایران و جهان به بخش مجله گردشگری شیدرخ تراول مراجعه فرمایید.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید
عضویت در خبرنامه شیدرخ تراول
