انتشار : ۰۲ اردیبهشت , ۱۴۰۰
مسجد جامع اردستان یکی از جاذبه های تاریخی اردستان در استان اصفهان است که از مساجد چهار ایوانی جهان اسلام محسوب می شود. این مسجد که یکی از کهن ترین مساجد ایران است در گذشته آتشکده یا معبد بوده که بعدها به نخستین مسجد دو طبقه تاریخ اسلام تبدیل شد. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا این مسجد کهن را بیشتر بشناسید. شاید که هوای سفر به سرتان زد و با ما راهی اصفهان شدید. شما عزیزان سفردوست می توانید برای شرکت در تور اصفهان شیدرخ با ما تماس بگیرید و از جزئیات یک تور به یاد ماندنی بدانید. ما آماده ایم تا تمامی خدمات سفر را به شما ارائه دهیم تا بدون نگرانی چمدان هایتان را ببندید. از رزرو هتل و بلیط گرفته تا ترانسفر ایمن، لیدر لوکال و مجرب، رستوران و بومگردی هایی با غذاهای محلی و... با شیدرخ تراول هیچ جا دور نیست...
تور ارزان شیراز شیدرخ
تاریخچه مسجد جامع اردستان
مسجد جامع اردستان در زمان ساسانیان آتشکده یا معبدی بوده که بعدها به مسجد تبدیل شده. با توجه به شواهد تاریخچه زندگی این مسجد را می توان به سه دوره تقسیم کرد:
دوره اول: در ابتدا بنای مسجد از یک آتشکده گنبدی شکل به مسجدی شبستانی تبدیل شده و گنبد امروزی مربوط به سبم رازی است.( قرن سوم ه.ق)
دوره دوم: دوره میانی زندگی مسجد زمانی بود که به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد.(قرن سوم و چهارم ه.ق)
دوره سوم: در انتها مسجد کوشک مانند در دوره سلجوقی تقریبا خراب شده (قرن ششم ه.ق) و به شکل یک مسجد چهار ایوانی احداث شد.
کتیبه هایی در مسجد موجود هستند که تاریخ ثبت شده در آنها خود گواه قدمت این مسجد هستند. قدیمی ترین کتیبه که در داخل گنبدخانه قرار دارد تاریخ ٥٥٣ را نسان می دهد. کتیبه دیگر در ایوان جنوبی تاریخ ٥٥٥ و دو کتیبه دیگر در ایوان شمالی تاریخ ٩٤٦ و ٩٧٤.
چیزی که در این میان جالب به نظر می رسد یادگاری هایی است که بر روی لایه های گچی مسجد به چشم می خورد و در دوران های مختلف از مردم به جای مانده است که قدیمی ترین آنها متعلق به سال ٧٩٢ است.
مسجد جامع اردستان در سال ١٣١١ با شماره ثبت ١٨٠ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری مسجد جامع اردستان
مسجد جامع اردستان که به سبک مسجد جامع اصفهان و شیوه رازی بنا شده، اولین مسجد دو طبقه و دومین مسجد چهار ایوانی در دنیای اسلام است.
این مسجد چند در ورودی دارد که اصلی ترین آنها یک راهروی طولانی است. این ورودی که در گوشه جنوب غربی مسجد قرار دارد از یک طرف به محله فهره و از طرف دیگر به دشت محال می رسد. تزئینات این ورودی، زیبایی خاصی به ان بخشیده اند که شامل یک قوس، دولچکی، دو قاب تزئینی، دو طاق نمای محرابی شکل، دو نیم ستون آجری و دو سکوی آجری می شود.
دو ورودی دیگر در قسمت شمالی مسجد قرار دارند که یکی از آنها به مدرسه علمیه راه پیدا می کند و دیگری باعث اتصال گذر شمالی به داخل مسجد می شود.
در کل موقعیت جغرافیایی مسجد به گونه ایست که از جنوب به آب انبار، از مغرب به معبر باغ، از شمال به معبر باغ و از غرب به حمام عمومی و کاروانسرا می رسد.
ایوان های این مسجد شامل ایوان یا صفه صاحب الزمان، ایوان شمالی، غربی و شرقی می باشند که هر کدام از آنها با نامی معروف شده اند و هم اکنون به آن می پردازیم.
ایوان جنوبی
صفه جنوبی که به صفه صاحب الزمان مشهور است گنبدخانه و ایوانی را در بر می گیرد که این ایوان از قدیمی ترین قسمت های مسجد به شمار می رود. طاق بندی و آجرکاری زیر گنبد که به شکا هنرمندانه ای تزئین شده اند از دوران سلجوقیان و اواخر قرن پنجم ه.ق به یادگار مانده اند.
ایوان شمالی
ایوان شمالی را با نام صفحه صفا می شناسند. این ایوان دو دوران پادشاهی شاه طهماسب صفوی و توسط استاد حیدر علی بن ذوالفقار اردستانی تکمیل شد که از معماران چیره دست قرن دهم ه.ق بود.
ایوان شرقی
ایوان شرقی با نام صفه امام حسین(ع) یا صفه امیر جمله معروف است که در قرن یازدهم ه.ق توسط میر محمد سعید ملقب به "امیر جمله المک ارسادات عظام حسینی اردستان" احداث شد. شعری زیبا روی دری که یک لنگه از آن باقی مانده است خود گواه این موضوع است که می گوید:
ساخت رکن این مسجد به صفا
جمله الملک سعید لقا
ایوان غربی
ایوان غربی معروف به صفه امام حسن مجتبی(ع) یا حکیم الملک است. در این ایوان کتیبه ای به خط نستعلیق وجود دارد که متاسفانه قسمت هایی از آن خراب شده است. در سقف این ایوان شاهد نقاشی ها و آیات قرآنی خواهیم بود که به شکل زیبایی نقش بسته اند و در بالای آن مناره ای قرار دارد.
هرچند که اطلاعات دقیقی و کاملی از بانی مسجد در دسترس نیست اما برخی از اهالی محل معتقدند شخصی به نام "عمر بن عبدالعزیز آل ابی دُلَف" بانی این مسجد است. البته در کتیبه ها و منابع موجود نام چند نفر دیگر نیز به دست آمده است که از آنها می توان به سلطان بیک، میرمحمد سعید اردستانی، علی بن احمد طباطبایی و محمد مهدی حکیم الملک اشاره کرد.
کتیبه ها حاکی از آنند که معمار ایوان جنوبی "محمود بن محمد اصفهانی" و معمار ایوان شمالی "حیدرعلی معمار اردستانی" بوده است.
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
