انتشار : ۲۴ فروردین , ۱۴۰۰
طاق بستان یکی از جاذبه های تاریخی کرمانشاه است که از دوران ساسانی در این سرزمین به یادگار مانده. در آنجا شاهد اکرانی از روایت تاریخی پادشاهان خواهیم بود. طاق بستان بخشی از کوه بیستون از رشته کوه زاگرس است که بخاطر سنگ نگاری ها و کنده کاری های زیبا و همجواری با طبیعی چشم نواز، به مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است. در ادامه با شیدرخ تراول همراه باشید تا از این انیمیشن سنگی کم نظیر بیشتر بدانید. شما عزیزان سفردوست می توانید با شرکت در تور کرمانشاه شیدرخ تراول، به این استان زیبا سفر کنید و از جاذبه های تاریخی و طبیعی آن لذت ببرید. ما آماده ایم تا با ارائه تمامی خدمات سفر همچون رزرو هتل و بلیط، ترانسفر ایمن، لیدر لوکال و مجرب، بومگردی و رستوران هایی با غذاهای محلی و... بهترین های سفر را به شما ارائه دهیم. کافیست با ما تماس بگیرید و از علایق سفر خود بگویید.
تور ارزان شیراز شیدرخ
طاق بستان کجاست؟
طاق بستان در قسمت شمال شرقی کرمانشاه در دامنه کوهی به همین نام واقع شده است. جالب است بدانید که طاق بستان در گذشته نام یکی از روستاهای کرمانشاه بوده که در ٩ کیلومتری شهر قرار داشته که با گذر زمان و توسعه شهر، جزئی از خود کرمانشاه شده است. از آنجایی که این منطقه دارای چشمه ها، مناطق سرسبز و حاصلخیزی ویژه ای بوده است، مورد توجه پادشاهان ساسانی قرار گرفته تا از آنجا بعنوان یک منطقه برای شکار و تفریح استفاده کنند. نوع نقوش برجسته هم به خوبی گواه این موضوع است. نقوشی که هنر، شکوه و عظمت پادشاهان را برای تاریخ و بشریت به یادگار گذاشته اند تا هر رهگذری شاهد وقایع تاجگذاری، پیروزی ها و هر آنچه بر آنها گذشته است باشد.
تاریخچه طاق بستان
پادشاهان ساسانی نقوض خود را در حوالی تخت جمشید می تراشیدند تا اینکه در زمان پادشاهی اردشیر دوم ساسانی این مکان ها به سمت کرمانشاه و طاق بستان معطوف شد. دلیل این امر را احتمالا میتوان در قرارگیری این مکان در جاده ابریشم دانست که شاهراهی مهم و بازرگانی به شمار میرفت و غرب، شرق و جنوب آسیا را به یکدیگر و همچنین شرق قاره اروپا را به شمال آفریقا پیوند می داده است. علاوه بر این وجود چشمه و حاصلخیز بودن منطقه دلیلی دیگر برای انتخاب چرایی ساخت این اثر تاریخی در این منطقه بود که این خود اهمیت و تقدس آب را نیز همانند دیگر بناهای تاریخی و حتی معاصر به اثبات می رساند. همین آب امروزه چنان طبیعت زیبایی را در کنار طاق بستان خلق کرده که زیبایی این اثر تاریخی را دوچندان کرده است.
نظرات متعددی راجع به تاریخچه طاق بستان مطرح شده است که هم اکنون به چند مورد اشاره می کنیم:
در کتاب مسعودی، طاق بستان و حجاری های آن را بعنوان یکی از شگفت انگیزترین آثار تاریخی برشمرده و معتقد است این منطقه حدود ١٣ قرن پیش بعنوان باغ های پادشاهان ساسانی استفاده می شده است.
از طرف دیگر آرتور کریستنسن، بر این باور است که مجموعه طاق بستان زیارتگاه آناهیتا بوده که اولین پادشاه ساسانی تا نرسی تصاویر خود را بر پیکره کوه های اطراف تخت جمشید تراشیده اند.
همچنین برخی از مورخان معتقدند قدمت این مجموعه به زمان حکومت پادشاهان ساسانی یعنی قرن سوم میلادی برمیگردد.
هر کدام از نظریه ها را هم که در نظر بگیریم آنچه که انکار نشدنی است هنر دستان مردانی است که در زمان های دور چنان با شکوه بر دل سنگ نفوذ کرده اند که امروز همگان را به تحسین وا میدارد.
نقوش برجسته و کتیبه های طاق بستان
در طاق بستان شاهد دو طاق به هم پیوسته از جنس سنگ خام خاکستری خواهیم بود که به زیبایی هرچه تمام تر بر جای خود استوار مانده اند. جالب است بدانید که پس از گذشت اینهمه مدت هیچ گیاه یا جلبکی روی سنگ ها رشد نکرده که این خود نشان از دقت در انتخاب نوع سنگ دارد. اما آنچه بیشتر انسان را به تامل وا میدارد روش و ابزارهای حفاری است چراکه با اندکی دقت متوجه خواهیم شد که تمامی علوم در ساخت چنین اثر با شکوهی به کار گرفته شده اند. از علم زمین شناسی گرفته تا مکانیک و مهندسی سنگ، معماری، هوازدگی و هیدرولوژی و... گویی تمامی علم و نبوغ نیاکان ما دست در دست هم داده اند تا طاق بستان با شکوه مثال زدنی خود جان سالم از حوادث تاریخی به در برد و یادگاری شود برای فرزندان این خاک! باشد که ما هم امانت دار خوبی باشیم برای نسل های بعدی این سرزمین...
مجموعه طاق بستان از سه بخش اصلی تشکیل شده که همچون تئاتری زنده و پویا، وقایعی تاریخی را از دوران ساسانی به اکران گذاشته اند:
١) طاق بزرگ یا ایوان بزرگ متعلق به زمان پادشاهی خسرو پرویز(٥٩٠-٦٢٨ میلادی)
2) طاق کوچک یا ایوان کوچک متعلق به شاپور دوم و سوم(٣٨٠-٣٨٣ میلادی)
٣) کتیبه تاج گذاری اردشیر دوم (٣٨٠-٣٨٣ میلادی)
طاق بزرگ، تاج گذاری خسرو پرویز
مهم ترین اثر طاق بستان را می توان سنگ نگاره تاج گذاری خسور پرویز دانست که دارای ایوانی بزرگ با ابعاد ٨ متر در ٨ متر و ارتفاع ١٢ متر است. در ورودی طاق شاهد سنگ نگاره ای خواهید بود که فرشتگان بالدار، درخت زندگی، صحنه های شکار گراز، مرغان و ماهیان در مرداب، فیل،اسب،قایق خواهید بود که در واقع نشانگر مراسم شادی و بزم آن روزگاران بوده است. در آنجا همچنین سه تندیس وجود دارد که شاه را در وسط، فروهر را در سمت راست و آناهیتا را در سوی چپ به تصویر می کشد. آناهیتا ایزدبانوی آب و نمادی از سرسبزی و خرمی است. در این صحنه، فروهر تاجی کنگره دار بر سر دارد و در حال دادن فر ایزدی به شاه است. در زیر این نقوش، سواری زره پوش دیده می شود که بر روی اسب نشسته است.
نقش برجسته تاج گذاری اردشیر دوم در طاق بستان
این نقش برجسته در کنار طاق کوچک قرار دارد. سنگ نگاره ای که صحنه تاج گذاری اردشیر دوم ساسانی را به تصویر می کشد که با حالتی ایستاده و تمام رخ در مرکز صحنه تراشیده شده و در حالی که دست چپ خود را روی قبضه شمشیر گذاشته، با دست راست حلقه روبان داری را از اهورامزدا می گیرد. در این تصویر، شاه را با چشمانی درشت، ابروانی برجسته و پرپشت، ریشی مجعد و موهایی بلند که تا شانه هایش رسیده خواهید دید. تمامی این نقوض با دقت و ظرافت خاصی تراشیده شده اند بطوریکه می توانید حتی گوشواره شاه را بخوبی ببینید که به شکل دایره است و گویی کوچک از آن آویزان شده است. همچنین گردنبندی که به شکل یک ردیف مروارید حکاکی شده است.
فروهر در این صحنه تاجی کنگره دار بر سر دارد و در حال دادن فر ایزدی به پادشاه است. شباهت های زیادی بین لباس شاه و فروهر دیده می شود از جمله شلواری چین دار که بوسیله ریسمانی بلند به مچ پای آنها متصل است. از دیگر شباهت های پوشش آنها می توان به دستبند و کمربند آنها اشاره کرد.
طاق کوچک، مراسم تاج گذاری شاهپور دوم و سوم
طاق کوچک که مراسم تاج گذاری شاهپور دوم و سوم را به تصویر می کشد، در میان سنگ نگاره تاج گذاری اردشیر دوم و طاق بزرگ قرار دارد و دارای دو نقش و دو کتیبه است. کتیبه هایی که به خط پهلوی هستند و ترجمه آنها چنین است:
سنگ نبشته شاهپور سوم:
این پیکری است از بغ مزداپرست، خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
فرزند بغ مزداپرست، خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
نوه خدایگان هرمز شاهنشاه
سنگ نبشته شاهپور دوم:
این پیکری است از بغ مزداپرست، خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
فرزند بغ مزداپرست، خدایگان هرمز،
شاهنشاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد،
نوه خدایگان نرسه شاهنشاه
سنگ نگاره دوره قاجار در طاق بستان
در ایوان بزرگ، در بخش بالایی در سمت چپ، نقوشی از دوران قاجار همراه با کتیبه ای به خط نستعلیق به جای مانده است. در این سنگ نگاره محمد علی میرزا دولتشاه را خواهید دید که با صورتی فربه، ریشی بلند، سبیلی پیچ دار با پیراهنی چین دار به رنگ قرمز بر روی تختی نشسته است. او کمربندی به کمر دارد که شمشیر و خنجری ار آن آویزان است. تاج کنگره دار و بلند او شبیه به تاج پدرش، فتحعلی شاه است.
در کنار او شعری از شاعر کرمانشاه که "بسمل" نام دارد دیده می شود. در این شعر کوه طاق بستان به کوه طور، جمال دولتشاه به جمال حضرت موسی و خسرو پرویز به دربان محمد علی میرزا تشبیه شده است. در سمت راست، امام قلی میرزا معروف به عمادالدوله به صورت تمام رخ به تصویر کشیده شده و با ریش کوتاه سیاه، تاجی جواهرنشان بر سر دارد. او خنجری به کمر بسته و شمشیری در غلاف به سمت چپ آن آویزان شده است. در سمت چپ محمدعلی میرزا، پسر دیگرش که محمد حسین میرزا نام دارد دیده می شود. او پیراهن سبز رنگی به تن و تاج کنگره داری به سر دارد و شمشیری در غلاف به حمایلش بسته است.
در جلوی محمد علی میرزا، "آقا غنی" بصورت تمام رخ ایستاده است و تاجی مخروطی، لباسی بلند و قرمز رنگ به تن دارد و خنجری به حمایلش آویخته است.
در سمت چپ سنگ نگاره، کتیبه ای را خواهید دید که به خط تستعلیق نوشته شده و مضمون آن اختصاص درآمد سه دانگ از مزارع "کبودخانی" به اجرای مراسم عزاداری امام حسین(ع) و عاشورا و همچنین مراسم دیگر عزاهاست. کتیبه گواه آن است که این سنگ نگاره به فرمان "آقا غنی"، خواجه باشی محمد علی میرزا و میرزا جعفر سنگ تراش حجاری شده است.
بی شک نمی توان تمام شکوه نقش برجسته های طاق بستان را با زبان توصیف کرد. باید رفت و از نزدیک شاهد عظمت و هنر بزرگان ایران زمین بود تا با دل و جان آنچه که باید را حس کرد. با شیدرخ تراول همسفر این استان زیبا و دیدنی شوید و سفری به یادماندنی را در دفتر زندگی خود به ثبت برسانید...
سوالات و نظرات خود را درباره این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
عضویت در خبرنامه شیدرخ
